Labels

Δευτέρα 9 Απριλίου 2018

Λαμπριάτικος Ψάλτης (1893) - Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης

Λαμπριάτικος Ψάλτης (1893) 
 λέξανδρος Παπαδιαμάντης




Ἐὰν ρως το παρόντος διηγήματος το ατούσιος γράφων, τότε π κεφαλς τίτλος θ εχε μλλον τροπικν κα λληγορικν σημασίαν. Διότι, να μέν, εδοκί τς θείας Προνοίας, εναι ληθς τι κα χάρις ες τν φιλάδελφον προθυμίαν το χωρικο κα ρχοντικο φίλου μου κρ Γιάννη Πεντελιώτου, ξιομαι σχεδν κατ τος νελλιπς, κατ τς περιδόξους ταύτας μέρας, ν συμψάλλω ναμίλλως μετ ατο, ποβαστάζοντος δι τς χειρς τ γυαλιά του, γαπντος τ πολίτικον φος, παρατείνοντος π πειρον τ μουσικ κλα κα τς καταλήξεις του, ες τν μικρν γροτικν ναΐσκον το χωρίου Θ. που μυροβολε λισσόμενον ες κυανος στεφάνους τ μοσχολίβανον, περιβάλλον ς δι φεύγοντος πλαισίου τος κτινωτος στεφάνους κα τς σεμνς ψεις τν γίων, κα που μ τς κεντητς ποδιάς των κα τ λευκ κολόβια α νεαρα χωρικα προσέρχονται φέρουσαι γκαλίδας ρόδων κα ων κα θημωνίας λας δενδρολιβάνου, καταφορτώνουσαι μ λόφους νθέων τν πενιχρν πιτάφιον, μ χοντα νάγκην λλης πολυτελείας. κε εσβάλλει ολαμς λος ατοσχεδίων ψαλτν, κρατούντων ν ν φυλλάδιον το πιταφίου ες τν χερα, οτινες φιλοτιμονται ν ψάλλωσιν ν σπαρακτικ παραφωνί τ γκώμια, καταστρέφοντες δι κωμικν σφαλμάτων κα τς λίγας λέξεις, σαι εναι ρθς τυπωμέναι ες τ φυλλάδια κενα...

Χωρς ν εμαι κύριον μέρος το ατοσχεδίου τούτου χορο, φείλω ν μολογήσω τι, καίτοι προσπαθν ν συμψάλλω ποφερτ κάπως μ τν ρχοντικν κα πρόθυμον φίλον μου, οχ ττον στερ ατο κατ πολλά, κα δι τοτο πεκαλέσθην ν ρχ, ς πιείκειαν κ μέρους το ναγνώστου, τν τροπικν το τίτλου κδοχήν, καθ ν δηλ. τρόπον ες λους τος ναούς, παρουσιάζονται κατ τς μέρας ταύτας πολλο τέως γνωστοι, μουσόληπτοι κ το παραχρμα, λαμπριάτικοι ψάλται, οτω κα γράφων, ν καθ λον τν λλον χρόνον σιωπ, παρουσιάζεται, δς το τους οτος, τ Χριστούγεννα κα τ Πάσχα, κατ ποκοπν διηγηματογράφος. Τ πργμα ρχισε ν γίνεται κάπως φορτικόν, κα πολλο μν σκανδαλίσθησαν, τινς δ κα τ πεδοκίμασαν. ρκοσι τόσαι λλαι μανίαι, τόσοι ξενισμοί. μες δν εμεθα γγλοι οτε μερικάνοι. Μ μς σκοτίζς κα σύ. Πόθεν λαβες φορμν ν ποθέσς τι τ κοινν θέλγεται π τς ναμνήσεις σου συγκινεται π τ ασθήματά σου; Τ καμες μίαν φορν δύο. ρκε. Πασε πλέον. Δν βλέπεις τι τ αώνιον θέμα σου ξηντλήθη, κα τι ερίσκεσαι ες τν νάγκην ν προσπαθς βί ν παρουσιάσς πλν παραλλαγν κατ τος;

ν πρώτοις, καλν θ το ν διακρίνωμεν ,τι εναι πράγματι ξενισμς π ,τι δύναται ν εναι, κ τς φύσεως τν πραγμάτων, κοινν ες πάντα τ θνη. Λόγου χάριν, τ ν κδίδωνται τ περιοδικ κατ Σάββατον Κυριακν εναι ξενισμός; Τ ν δημοσιεύουν α πολιτικα φημερίδες φιλολογικωτέραν λην κατ Κυριακήν, εναι ξενισμός; ν λόγ, τ ν σχολάζ τις κατ τς ορτς π τς τύρβης το κόσμου, ς κα π τς ναγνώσεως ρθρων πολιτικν, κα ν ασθάνεται τν νάγκην βροτέρας, τερπνοτέρας, κοπωτέρας ναγνώσεως εναι ξενισμός; στω, λλ δύνασαι ν δημοσιεύς ν μέραις ορτν διηγήματα περιγραφάς, χωρς ν κάμνς ποσς λόγον περ τν Χριστουγέννων κα το Πάσχα.

δο λοιπν ποον τ ατιον τς δυσφορίας των ― κα πόσον φελς τ μολογοσι… τ ξωτερικεύουσι. Ν φιλοξενηθς γεμονικς ες τ μέγαρα μεγάλου ρχοντος, κα ν μ προπίς ες τιμν το οκοδεσπότου! Ν πολαύσς (ξενίας δεσποτικς κα θανάτου τραπέζης) κα ν μ ποδώσς εχαριστίαν ες τν στιάτορα! λλ ες τ διηγημάτια, σα δημοσίευσα κατ καιρος ποφαινόμενος τ Χριστούγεννα τ Πάσχα νεπνεύσθην, ληθς, π τς ναμνήσεις μου κα τ ασθήματά μου, τ ποα θέλγουσι κα συγκινοσιν μ ατόν ― σως κα λίγους κλεκτος φιλαναγνώστας. τι δ τοιοτοι πάρχουσιν, ποδεικνύεται κ τούτου, τι δύο τν φημερίδων, α κορυφααι τς πρωτευούσης, ς κα τ μονάκριβον περιοδικόν, δεξιονται τ ορτάσιμα διηγημάτια τν μερν τούτων. πειτα οδαμο σχεδν θ ερητε τι πεζήτησα βεβιασμένην θέσιν πλοκήν, πως γαλβανίσω τν περιέργειαν το ναγνώστου. που γίνεται λόγος περ ξενιτευμένων, οτινες πιστρέφουσι μετ μακρν πουσίαν στέλλουσι γράμματα μετ λικς παρηγορίας ες τος οκείους, τατα λα βασίζονται π τς πραγματικότητος, καθόσον λοι ο ζήσαντες ες παραθαλασσίους κα ναυτικος τόπους τς λλάδος κάλλιστα γνωρίζουσιν τι, κατ τς παραμονς δίως τν ορτν, πολλο ξενιτευμένοι, ν συνήθως φαίνονται ψυχρο κα πεσκληρυμμένοι τν φλοιόν, αφνης νθυμονται τος οκείους των, κα πιστρέφουσιν ες τς πατρίδας, ν ατο κωλύωνται π φιλοτιμίας ν κατέλθωσιν επροσώπως, χι σπανίως ποστέλλουσι παραμυθίαν ες τς γηραις μητέρας κα τς δελφάς των. ν λλοις γίνεται λόγος περ τν κοινωνικν κα οκογενειακν θίμων τν σχετιζομένων μ τς ορτάς, κα λλαχο πάλιν σθενς πλοκ στρέφεται περ νεωτεριστικόν τι κα φθοροποιν θιμον. Τί τ πίθανον ες λα τατα;

λλ τ πλεστα τν π μο γραφέντων ορτασίμων διηγημάτων χουσιν, ς μο πιτραπ λατινικς ρος, a priori* τν πόθεσιν, εναι δηλαδ μλλον θρησκευτικά. ― Ποίαν χάριν, σς παρακαλ, ποίαν δύναμιν πρωτοτυπίαν θ εχε τ ν λάβ τις τν κόπον ν περιγράψ λεπτομερς πς χωρικς ερες πλθε ν λειτουργήσ ες ξωκκλήσιον, χάριν μικρς κοινότητος γροίκων βοσκν, ποοι κα πόσοι μετέσχον τς πανηγύρεως, κα ποά τινα σαν τ θη τν πανηγυριστν; Τοτο θ το λως ετελς κα ταπεινόν, κατ τν γνώμην τν κριτικν. Τ ν γράψ τις, τι γηραις νρ φόνευσε τν συμβίαν του, κατ ατν τν μέραν τν Χριστουγέννων ―χωρς μήτε ναγνώστης μήτε συγγραφες ν ποπτεύωσι κν διατί τν φόνευσε―, τοτο εναι ψηλν κα πολυτελές, κατ τν κτίμησιν μερικν. Μετ τοιοτον γκλημα κατ ατν τν γίαν μέραν, τ θέμα ξηντλήθη, κα λα τ Χριστουγεννιάτικα κα τ πασχαλιν διηγήματα δν πρέπει πλέον ν βλέπωσι τ φς.

Μ θρησκευτικά, πρς Θεο! Τ λληνικν θνος δν εναι Βυζαντινοί, νοήσατε; Ο σημερινο λληνες εναι κατ εθεαν διάδοχοι τν ρχαίων. πειτα πολιτίσθησαν, προώδευσαν κα ατοί. Συμβαδίζουν μ τλλα θνη. Ποίαν ποίησιν χει τ ν γράψς τι Χριστς «δέχεται τν λατρείαν το πτωχο λαο», κα τι πτωχς ερες «προσέφερε τ Θε θυσίαν ανέσεως»; Κα ν περιγράφς τ σωτερικν το ναΐσκου, μ τς νυσταλέας κανδήλας κα τς μαυρς μορφς τν γίων λόγυρα! Δν τ ννοομεν μες ατά. μες θέλομεν διήγημα, τ ποον ν εναι λον ποίησις, χι πεζ πραγματικότης. Σ δ πς τολμς ν γράφς, μιλν περ ουλιανο το Παραβάτου, καρφωμένου ες τν τοχον π τν λόγχην το γ. Μερκουρίου, τοιαύτην βλάσφημον φράσιν: «Πελιδνς παράφρων τύραννος…»; ταν συγγραφες λλος, κα λλης περιωπς δημοσιεύσας πρ τν στορικοφανταστικν δρμα, προέτασσε χυδαα ληθς προλεγόμενα, δι ν βριζε βαναύσως τν θρησκείαν τν πατέρων του ― τότε οδες λόγος το πως σκανδαλισθ τις, διότι τ πργμα το τς μόδας. λλ σύ, ν τολμς ν κφράζεσαι μ τοιαύτην σεβ γλσσαν περ το ουλιανο κείνου, το Παραβάτου ποστάτου καλουμένου ― θρασύτης περβαίνει πν ριον. Κα μως σοφς πικριτς δν νόησεν τι φράσις τοξ ντικειμένου, πως λέγουσιν ατοί· πέδιδε δηλ. δι λέξεων τ χρώματα το ζωγράφου· κα τι πν ζήτημα περ τν δοξασιν το γράφοντος (στις ν τούτοις δν ρνεται τι συμμερίζεται τν γνώμην το Βυζαντινο τοιχογράφου) παρέλκει λως.

Δι ν δώσωμεν πέρας ες τ προοίμιον ατό, θ επωμεν μ δύο λέξεις τι: Τ σημερινν θνος δν πγε, δυστυχς, τόσον μπρός, σον λέγουν ατοί. Τ θνος τ λληνικόν, τ δολον τολάχιστον, εναι κόμη πολ πίσω, κα τ λεύθερον δν δύναται ν τρέξ ρκετ μπρός, χωρς τ λον ν διασπαραχθ, ς διασπαράσσεται, φε! δη. τρέχων πρέπει ν περιμέν κα τν πόμενον, ἐὰν θέλ σφαλς ν τρέχ· λεύθερος πρέπει ν βοηθ τν δεσμώτην πρέπει ν τν νακουφίζ. σον παρέρχεται χρόνος, τόσον τ λεύθερον θνος καθίσταται ομοι! νικανώτερον πως δώσ χερα βοηθείας ες τ δολον θνος. γγλος Γερμανς Γάλλος δύναται ν εναι κοσμοπολίτης ναρχικς θεος ,τιδήποτε. καμε τ πατριωτικν χρέος του, κτισε μεγάλην πατρίδα. Τώρα εναι λεύθερος ν παγγέλλεται, χάριν πολυτελείας, τν πιστίαν κα τν παισιοδοξίαν. λλ Γραικύλος τς σήμερον, στις θέλει ν κάμ δημοσί τν θεον τν κοσμοπολίτην, μοιάζει μ ννον νορθούμενον π κρων νύχων κα τανυόμενον ν φθάσ ες ψος κα φαν κα ατς γίγας. Τ λληνικν θνος, τ δολον, λλ οδν ττον κα τ λεύθερον, χει κα θ χ δι παντς νάγκην τς θρησκείας του.

Τ π μοί, νόσ ζ κα ναπνέω κα σωφρον, δν θ παύσω πάντοτε, δίως δ κατ τς πανεκλάμπρους ταύτας μέρας, ν μν μετ λατρείας τν Χριστόν μου, ν περιγράφω μετ ρωτος τν φύσιν κα ν ζωγραφ μετ στοργς τ γνήσια λληνικ θη. Ἐὰν πιλάθωμαί σου, ερουσαλήμ, πιλησθείη δεξιά μου, κολληθείη γλσσά μου τ λάρυγγί μου, ἐὰν ο μή σου μνησθ.

* * *

λλ ρως το παρόντος διηγήματος εναι κρ Κωνσταντς Ζμαροχάφτης, τρίτος πάρεδρος το δήμου Λίτης, το χωρίου ν…, στις πεσχέθη, ς εχε πάντοτε συνήθειαν εκόλως ν πόσχεται (ες τν ρετν δ ταύτην σως φειλε κα τν πιτυχίαν του ες τ πολιτικά· διότι ν α΄ κα β΄ πάρεδρος ες πσαν κλογήν, μάχοντο πάντοτε περ τς πρώτης τάξεως πρς λλήλους, ατός, μετριόφρων κα χωρς κεράσματα, ξελέγετο σφαλς τρίτος κάστοτε, μ πάρχοντος τετάρτου συναγωνιστο), πεσχέθη, λέγω, ν πάγ ν συλλειτουργήσ τν παπα-Διανέλον τν Πρωτέκδικον, ξω, ες τ παρεκκλήσιον το γίου ωάννου το Προδρόμου. ναΐσκος ερίσκετο τρες ρας μακρν τς πόλεως, κα παπα-Διανέλος Πρωτέκδικος εχεν πέλθει κε π τς πρωίας το Μεγάλου Σαββάτου, φο λαβε τν πόσχεσιν το κρ Κωνσταντο τι θ φθανε πρς τ βράδυ δι ν ψάλ κα συνεορτάσωσιν μο τν νάστασιν. λλον βοηθν παπς δν εχεν· νεώτερος υός του τοιμαζόμενος φέτος δι ξετάσεις ες τ Διδασκαλεον, δν δυνήθη ν λθ τ Πάσχα· λλος λειπε διαρκς ναύτης μ τ καράβια του. Θυγατέρας, τ φθονον τοτο προϊν το τόπου ―κα τς ερατικς γγάμου τάξεως μάλιστα― το εχεν φήσει πλησμονν μακαρίτισσα πρεσβυτέρα, πέντε τν ριθμόν, ς εχαν ζωήν, πο δν παυαν ενάως ν μεγαλώνουν, ν μν βασκαθον· σαν τόσον γείτονες τν λικίαν, στε δν πρόφθανε ν μεγαλώσ μία, κα λλη μέσως τν φθανεν· σον μεγάλωναν τόσον φαίνοντο, κα μάλιστα α μεσααι τρες, σαι περίπου ες τ χρόνια, σαι κα ες τ νάστημα· κα παπα-Διανέλος, κούσιος ερομόναχος, δν το λεύθερος οτε ες μοναστήριον ν καταφύγ.

Τν τριν ρν δρόμον π τν πολίχνην ες τ ξωκκλήσιον εχε διανύσει τ πρωί, πολείτουργα, παπα-Διανέλος, κολουθούμενος π τς δύο νεωτέρας θυγατέρας του, κορασίδας δέκα κα δώδεκα τν, κα π μάδα πτ κτ γυναικν φιλεόρτων, προπορευομένου το νου του, φορτωμένου τ δισάκκιον μ τ ερ το παπ. λιος τον ς δύο καλαμις ψηλά, ταν ξλθον ες το Γιατρο τ μπέλι, ετα φθασαν ες τ Βουρλίδια, ετα νλθον σθμαίνοντες ες το Ματαρώνα τν Πεκον, στις στατο τότε κόμη κε κα εηργέτει τος δοιπόρους μ τν παρήγορον σκιάν του ες τν κορυφν το ψώματος, πρν συνείδητος βάρβαρος, τ νοχ τ νοχ κείνων τος ποίους πλέον τυχος τν λαν το κόσμου, κ περιτροπς κλέγει ρχοντας κα προστάτας του, ρίψ σπλάγχνως κάτω τ περικαλλς δένδρον κα πογυμνώσ τ τοπίον το μοναδικο στολισμο του.

κεθεν νλθον ες τ Πετράλωνον κα ες το Σταμέλου τν Βρυσούλαν, κα νέβησαν δι νωφερος δο ες το Κανάκη τν Βρύσιν κα δι τς Κλινις κατλθον ες το Χαιρημον τ ρέμα, κα φθασαν ες τν βόρειον κτν τς νήσου, φ ψους τς ποίας, περίοπτος κ το πελάγους, κούων τος κτύπους το πλήττοντος τς κτς κύματος, σιωπηλς κα διηγούμενος πέντε αώνων σπαρακτικν στορίαν μαρτυρίου κα αματος, γείρεται πενιχρς λλ σεμνς τς ποτομς το τιμίου Προδρόμου ερς ναΐσκος.

Εσλθον ες τν περίβολον το ναο κα ξεφόρτωσαν τ νάριον. Α γυνακες ροδοκόκκιναι, ξαναμμέναι κ τς δοιπορίας, ενάως κελαδοσαι κα καγχάζουσαι, τίναξαν τ οδόλως κορνιακτισμένα κράσπεδά των, κα φόρεσαν π το κοντο φουστανίου τς δοιπορίας τς μακρς κα πολυπτύχους σθτας. παπς ρριψε κάτω τν μίαν κραν το στακτερο ζωστικο του, κ φόρεσεν νωθεν ατο τ μαρον ράσον του. Εσλθον λοι ες τν ναν κ προσκύνησαν.

κ τν γυναικν, α μν συνέλεξαν χαμόκλαδα κα ναψαν φωτιάν, δι ν ψήσωσι καφν κα προσφέρωσιν ες τν ερέα, α δ δρεψαν κ τν εωδν θάμνων δέσμας σχοίνων κα πριναρίων κα φασκομηλεν, κα συνέδεσαν προχείρως δι κλωστς σκούπας, κα ρχισαν γοργ κα στρωτ ν σκουπίζωσιν λλαι τ δαφος το ναο, λλαι τ προαύλιον· ερες πετέλεσε σκούπαν κ δάφνης κα μύρτου κα δενδρολιβάνου, κα σάρωσε μόνος του τ Θυσιαστήριον, κα λον τ ερν Βμα. Δν παυε δ ν γογγύζ κα ν διαμαρτύρηται ναντίον τς βελτηρίας, ς λεγε, τν βοσκν κα τν απόλων, ατν κείνων οτινες τν εχον προσκαλέσει ν τος κάμ νάστασιν ες τ βουνόν, κα κ τν ποίων κανες δν εχε φαν κόμη· ατο προέβαινον νίοτε μέχρι τς βεβηλώσεως το ν εσάγωσιν, σως ν καιρ βροχς, τ θρέμματά των ντς τν ξωκκλησίων, ς δύνατο ν πεισθ τις κ τς παρουσίας διαφόρων χνν τς εσβολς, τ ποα οδ εχον λάβει τν κόπον ν ξαλείψωσιν. νδοθεν το ερο Βήματος, ν κυπτε δι ν σκουπίσ, κούετο π καιρο ες καιρν ψιθυρίζων μετ στεναγμο:

 Ἄχ! λλοίμονο… «νθρώπους κα κτήνη σώσεις, Κύριε!»

Δν τσάκισε κανες τ ποδαράκι του! κραξεν παντσα ξωθεν ες τν στεναγμν το ερέως θεια-Σειραϊνώ, ληθς σημαιοφόρος τν ξοχικν λειτουργιν κα τν πανηγυρίων.

«νθρώπους κα κτήνη!», ψιθύρισε πάλιν ερεύς.

Εχε παρέλθει δη μεσημβρία, κα ερες μετ το μικρο ποιμνίου κάθησαν ν γευματίσωσιν π τν ερν λαίαν, ν τ περιβόλ το ναΐσκου, γγς το παμπαλαίου κείνου λιθοκτίστου κιβουρίου, τ ποον κατ λλους το στέρνα δατος κα κατ λλους κοιμητήριον στεοθήκη. θει τ Μαθηνώ, γηραι ελαβς κατ τος μέν, ψευτομετάνισσα κατ τος δέ, νάρετος γυνή, ποβλέψασα πρς τ κτίριον τοτο μετ στεναγμο επεν:

μες τρμε, κορίτσια· ν χουν τάχα κ ο φτωχοί, ν φνε!

Τρν ο πεθαμένοι, θεια-Μαθηνώ; επε τ γλαώ, δωδεκαέτις παιδίσκη το ερέως.

Ο πεθαμένοι τρνε κόλλυβα, γ τ ξέρω, προσέθηκε τ Καλλιοπώ, δεκαέτις μικρ δελφή της· κα γι ατό, μες στ σπίτι σα κόλλυβα μς φέρουνε, λα τ μοιράζουμε στος φτωχος κα στ παιδι τ γειτονόπουλα, γι ν χ μάννα μας, φτωχή, ν φά στν λλον κόσμο…

Σιωπή, Καλλιοπώ! επεν ερεύς, θέλων ν κρύψ τν συγκίνησίν του.

Πρ δώδεκα κα πλέον τν παπα-Διανέλος σχε φίλον τιν λληνοδιδάσκαλον, χρηστν νδρα, λλ στις εχε δυναμίαν ες τ λληνικ νόματα. Εχε γίνει σύντεκνος το ερέως, κα βαπτίσας τς δύο τελευταίας κόρας του εχε δώσει ατας ρχαιοπρεπ νόματα, τ ποα μως, πειδ ερέθησαν π οδετέρου δάφους, ξουδετερώθησαν, ς εκός, κα ατά.

Τί! χει δίκιο τ κορίτσι, παπά· νέκραξεν θει τ Μαθηνώ, τις νθυμήθη τότε τ «πεθαμένα της», τέσσαρα παιδι κα τν νδρα της, πο εχε θάψει, μείνασα μ δύο θυγατέρας, πάνδρους, τς ποίας εχε στήριγμα κόμη ες τν κόσμον· χει δίκιο τ κορίτσι. παπα-Θεόφιλος, μακαρίτης γούμενος τς Μεγαλόχαρης τς Εαγγελίστρας, τ διο μς λεγε, γι ναν πο τν εχε πλακώσει μάγγανος, πο τν εχαν λοι γι πεθαμένον, πο γυναίκα του το καμε τ τρίμερα κα τ νιάμερα, κα γγελος Κυρίου παιρνε τ πιάτο μ τ κόλλυβα, καθς ταν σταυρωμένο μ τς σταφίδες κα μ τ ρόιδα κα τ πήγαινε ες τν πλακωμένον κ τρωγε, δν ξέρω πόσες μέρες, κι νάσαινε π μι τρύπα τς γς, θαρρ, ς πο νθρωπος δν πέθανεν, κ σήκωσεν τ μάγγανο, κα τν ξελευθέρωσεν, δν εν λήθεια ατά, παπά;

 Ἀλήθεια εναι, βλοημένη, πήντησεν ερεύς· λλ τώρα εναι… γι σους θέλουν ν τ πιστεύσουν.

Κι σοι δν τ πιστεύουν;

Θ πνε στν Κόλαση, τ ξέρω γώ, επε τ Καλλιοπώ.

Μ σν εν λήθεια, παπά, γιατί γγελος Κυρίου δ σήκωνε μι κα καλ τ μάγγανο ν ξελευθερώσ τν νθρωπο; επεν ννούδα, μία τν γυναικν.

Γιατ σκοπς δν τον ν δειχθ παντοδυναμία το Θεο, πο εναι ποδειγμένη δι πείρων θαυμάτων, πήντησεν ερεύς, λλ ν φανερωθ μόνον δύναμις τν μνημοσύνων κα τν δι τος νεκρος προσφορν, κα τι τίποτε τ ποον θυσιάζει νθρωπος, τίποτε τ ποον προσφέρει ες τν Θεόν, ες τος πτωχούς, καμμία καλ πρξις, καμμία ρετή, καμμία πομονή, κανν μαρτύριον, κανν δάκρυ, τίποτε δν χάνεται. λα σπείρονται ες γν γαθήν, ς κόκκος το σίτου, επεν Κύριος, που ἐὰν πέσ ες τν γν κα ποθάν (κα τοιατα εναι τ κόλλυβα, τοιοτοι κα ο νεκροί), πολν καρπν φέρει. «Ο σπείροντες ν δάκρυσιν, ν γαλλιάσει θεριοσι.» Κενοι πο σπείρουν μ δάκρυα, μ χαρν κα γαλλίασιν θ θερίσουν.

Τ λέγει ατ τ Εαγγέλιον;

Τ λέγει τ Ψαλτήρι, λλ τ διο εναι, γιατ κα τ Ψαλτήρι εναι λόγος Θεο, κα μπνευσμένον π τ Πνεμα τ γιον. Κα ταν θάπτωμεν νεκρν ν Χριστ εσεβς ζήσαντα, εναι ς ν σπείρωμεν ες τν γν κόκκον σίτου… κα Κύριος θ τν ναστήσ ν τ σχάτ μέρ, καθς διος ηδόκησε ν μς τ ποσχεθ.

« πιστεύων ες μέ, κν ποθάν ζήσεται… κγ ναστήσω ατν ν τ σχάτ μέρ

 Ἀμήν! επεν θει τ Μαθηνώ, κα τ δάκρυά της, π τ μνήμ το νδρς κα τν τεσσάρων παιδίων, ταχέως ξητμίσθησαν, ς σταγόνες μβρου μετ θερινν ετόν, ντς τς κοίτης πάλαι ξηρανθέντος χειμάρρου.

* * *

Τ δειλινν φάνησαν μακρόθεν ν καταβαίνωσι τν ράχιν ρχόμεναι α καλυβιώτισσαι γυνακες, α ποιμενίδες κα βοσκίδες τν γροτικν συνοικιν. λθαν φέρουσαι πελωρίους κοφίνους, γεμάτους νθη, λαμπάδας, κηρία κα γγεα μ λαιον, κα πρόσφορα κα μικρς φιαλίδας μ νμα, δηγοσαι νάρια μ τ σάγματα πεστρωμένα δι κιλιμίων κα χραμίων, φορτωμένα τορβάδες κα δισάκκια μ φλάσκας ονου, μ τυρία νωπ ζεματισμένα κα κόκκινα αγά. Κατόπιν φάνησαν σφυρίζοντες λλοκότως δύο τρες βοσκο μ τς γέλας των, τς ποίας δήγησαν παρ τν πότομον κρημνν πρς τν θάλασσαν. Ο τράγοι πήδων π βράχον ες βράχον, π χθον ες χθον, π κοίλωμα ες κοίλωμα, ν τ ρίφια χαριέντως σκιρτντα τρεχον κατόπιν τν αγν βελάζοντα, γαλλόμενα πρς τν νέαν δι ατ πόλαυσιν το γνώστου τούτου πράγματος, τς ζως, κθέτοντα ες τν λιον τ στακτερ στικτ κα λευκ κα μαρα τριχώματά των, ν ο βοσκοί, ψηλοί, ρωμαλέοι, τραχες, φριξότριχες, λιοκαες τν ψιν, τρεχον μπρς κα πίσω μ τς μακράς, σας μ τ νάστημά των, καμπύλας τν λαβν ράβδους των, σοβοντες μετ πολυήχου συριγμο τν δυσάγωγον κα σκιρτητικν γέλην.

Τελευταοι φθασαν ο ποιμένες νευ τν μνάδων των, τς ποίας εχον φήσει πίσω ες τς μάνδρας, κομίσαντες μόνον δύο ρνία σφαγμένα. φθασαν συγυρισμένοι, λλαγμένοι, στολισμένοι λοι των, μ καθαρος χιτνας, κοντ βρακία κα ψηλς βλαχόκαλτσες, μ πλατέα ζωνάρια κίτρινα κόκκινα, ξυραφισμένοι κα μ τος λινόχρους καστανος μύστακας γκιστροειδες.

Ταχέως κλινεν μέρα κα λιος δυσεν ες μίαν ράχιν το Πηλίου, ντικρύ, φο π πέντε λεπτ τς ρας εχε μείνει στεφανωμένος μ κυάνεα κα περιπόρφυρα χρυσαυγ νέφη, ντιλαμβάνων διος σην πέδιδε δόξαν κα λάμψιν, κα π δέκα λεπτ κόμη, φο βασίλευσεν, α κτνες τς στέψεώς του μειναν χρυσοφαες, πορφυρίζουσαι, κυανίζουσαι, βάπτουσαι τ βουνν μ ἰῶδες χρμα. Ετα κατλθεν ρέμα π τν πλευρν το ρους νύξ, σπείρουσα παντο τ βαθ κα ρρητον μυστήριόν της κα ο μψυχοι κρότοι κα ψίθυροι τς φύσεως ξηγέρθησαν ες τς ράχεις, ες τος λόγγους, ες τς φάραγγας, κα φρς το βουνο τμίσθη κα συνεστάλη γρ κα τ βλέφαρον το λόφου κατλθε, κα κλείσθη ες ν, βουνόν, ρεματι κα κάμπος. Κα μπαρμπα-Κωνσταντς Ζμαροχάφτης, τρίτος πάρεδρος το χωρίου ν…, το Δήμου Λίτης δν φάνη οδαμόθεν ν ρχεται.

το δ νήσυχος ερεύς, κα φόβος το ν μείνωσι χωρς νάστασιν κα λειτουργίαν. Διότι ελόγως δν δύνατο νευ βοηθο ν εροπρακτήσ. Λειτουργία χωρς να τολάχιστον ψάλτην ναγνώστην δν γίνεται. Ο ποιμένες κα ο βοσκο σαν λοι, ς εκός, ο μόνον γράμματοι, λλ κα λιβάνιστοι ο κακόμοιροι πολλο τούτων.

Τώρα, τί ν κάμουμε;… ρίστε σο πόσχονται σίγουρα μι δουλειά, κ στερα σ φήνουν μς στ μέση! νθρώπους κα κτήνη σώσεις, Κύριε!

λπιζεν ν τούτοις κόμη τι μπαρμπα-Κωνσταντς θ ρχετο. ργοστόλιστος* το πάντοτε, τν ξευρεν. λλ τώρα το σκοτειν κόμη νξ κα μόνον τ στρα λαμπαν νω. λίγ στερον νέτελλεν σελήνη, κα τότε λπς το ν λθ.

Παρλθον δύο ραι κα σελήνη νέτειλε κολοβ π τ σκοτεινν βουνν νω, νερχομένη βραδέως ες τ στερέωμα, κα α τάξεις τν στρων ραιώθησαν π πειρον κα λα σχεδν μαυρώθησαν ες τν διάβασίν της. Παρλθεν κόμη μία ρα. μπαρμπα-Κωνσταντς δν φάνη.

ερες ρχισε ν γανακτ.

συνείδητος! μωρός… μαρτον, Κύριε! «νθρώπους κα κτήνη».


θελε ν στείλ να τν ποιμένων ες τν πολίχνην, πως ζητήσ κα ερ να συλλειτουργν ν το φέρ. λλ ο ποιμένες κα ο βοσκο λοι ρρεγχον ξηπλωμένοι μεταξ τν σχοίνων κα τν κομαρεν, τυλιγμένοι ες τς κάπας των, εχαριστημένοι τι πανλθεν νοιξις κα ερισκαν λιγώτερον παγερν τς γς τν γρασίαν. Κα α γυνακές των πλαγιασμέναι κα αταί, πνωττον λιγώτερον κουστς πισθεν το ερο Βήματος, τυλιγμέναι μ τ χράμια κα τ κιλίμια, τ ποα εχον φέρει πεστρωμένα π τν σαγμάτων τν νων. Κα α κ τς πολίχνης λθοσαι γυνακες, κύπτουσαι π τν καλαθίων των, ξω τς θύρας το ναο, π τν στεγασμένον πρόναον κα ντς τς ξυλίνης κιγκλίδος, λαγοκοιμντο κα αταί. Μόνον ερες νησύχει κα το γρυπνος.

Τ ξέρω γ π ξου τ πλιότερα τ γράμματα, παπά, το λεγεν θει τ Μαθηνώ, δι ν το δώσ θάρρος· τ κανοναρχ κειδ στ ατ το γερο-Φιλιππ, κι γερο-Φιλιππής, πού ν θεοφοβούμενος νθρωπος, θ τ λέ κειδ πως-πως…

Νά δ ρα ν σ κάμουμε κα ψάλτη, Μαθηνώ! πήντησε γελάσας ερεύς.

Ψάλτης δ θ γένω, μόνε κανονάρχος. Μοναχοί μας θά μαστε… Κανένας γραμματισμένος δν εναι γι ν μς γελάσ γιωσύνη σ βρίσκεις τν χο το μπαρμπα-Φιλιππ, κ γ το λέω τ λόγια σα θυμομαι. Νά ξερα π μέσα π τ χαρτ ν διαβάσω, θαρρ πς δ θ τον μαρτία ν ψάλω κα μοναχή μου.

ς τόσον πλησίαζε μεσονύκτιον, κα δν τον λπς ν λθ πλέον μπαρμπα-Κωνσταντός, τρίτος πάρεδρος. ερες δν πεφάσισε ν ξυπνίσ κανένα κ τν βοσκν κα τν στείλ ες τν πόλιν, ς σκέφθη κατ ρχάς, διότι λογάριασεν τι τόσαι λίγαι ραι μενον ως ν ξημερώσ, στε μέχρις ο πάγ ποσταλησόμενος ες τν πόλιν, ζητήσ κα κατορθώσ ν ερ ψάλτην, ωσότου πείσ κα φέρ ατόν, κα φθάσωσιν μο ες τν γιον ωάννην, θ το κριβς δύο ρες μέρα… κα νάστασις πρόκειτο ν γίν τ μεσάνυκτα, κα βραδύτερόν τι.

παπα-Διανέλος σηκώθη στενάζων, εσλθεν ες τν ναόν, κα προσεκύνησεν ες τς βαθμίδας το ερο Βήματος. Εθς κατόπιν του τρεξαν γρια-Μαθην κα θει τ Σειραϊνώ, σημαιοφόρος τν πανηγύρεων. Α δύο γυνακες ρχισαν ν ναζωπυρσι τ φιτίλια, ν ρίπτωσιν λαιον ες τς κανδήλας κα ν κάμνωσιν γκαρδίους σταυρούς. σθάνοντο νέκφραστον χαρν κα γλύκαν ες τ σωθικά των. το νάστασις, νάστασις! Τ πρόσωπον το Δεσπότου Χριστο λαμπε μ γιον φς, δεξι τς ερς Πύλης. μορφ τς Δεσποίνης Θεοτόκου στραπτεν ξ φάτου χαρς ριστερόθεν, κρατούσης τ θεον βρέφος της. ψις το τιμίου Προδρόμου, μ να βόστρυχον τς κόμης φρίττοντα πρς τ νω, ς ν μεινεν νωρθωμένος π τν πρόσψαυσιν το θηριώδους δημίου το ποκόψαντος τν σεβάσμιον κάραν το μείζονος ξ σων γέννησαν κατ φύσιν α γυνακες νδρν, σελαγίζετο κ μυστικς εφροσύνης παραπλεύρως κείνου ο τν φρικτν κορυφν ξιώθη ν χειροθετήσ. Κα γαπημένος μαθητς το κόμη κε, κα συνέχαιρεν π τ ναστάσει, ν κα πτυχή τις μερίμνης συνέστελλε τ ψηλν μέτωπόν του, προβλέποντος τι θρασς ερόσυλος μελλε μετ ο πολ ν τν ρπάσ κ τς κόγχης του δι ν τν μεταφέρ ες θήνας κα τν καθιδρύσ χι ες ναν κα λοκαύτωμα κα θυσιαστήριον, χι ες τόπον το καρπσαι, λλ ες Μουσεον, ψιστε Θεέ! ες Μουσεον, ς ν εχε παύσει ν σκται ες τν τόπον τοτον χριστιανικ λατρεία, κα τ σκεύη ατς ν νκον ες θαμμένον παρελθόν, κα ν σαν ντικείμενον περιεργείας!… λεως γενο ατος, Κύριε!

* * *

Τέλος, δν το λπς ν λθ κρ Κωνσταντός, κα φειλον κ τν νόντων ν ψάλωσι τν κολουθίαν. Α κ τς πόλεως γυνακες, μία μετ τν λλην, ποτινάξασαι τν πνώδη νάρκην, εσλθον ες τν ναΐσκον. Α κ τν γρν ποιμενίδες δν ργησαν ν ξυπνήσωσιν, δ παπα-Διανέλος ξλθε πρς στιγμήν, κα λαβν τεμάχιον παλαις σανίδος κα σφυροειδς ξύλον, κατεσκεύασεν ατοσχέδιον σήμαντρον, διότι φε! δν πρχε πρ πολλο κώδων, στις ν ξυπν τος πρ αώνων κοιμηθέντας κα ν συγκιν τν κόνιν τν π γενεν κοιμηθέντων κατοίκων τς πάλαι ποτ παρξάσης πόλεως. Δι το σημάντρου τούτου ρχισε ν κρού ερες ες τροχαίους πρτον (τν δάμ, δάμ, δάμ) ετα ες άμβους (τ τάλαντον, τ τάλαντον), κα ν ξυπν τς μεσονυκτίους χούς. Ο βοσκο νωτισθέντες τν μονότονον χον τινάχθησαν δι μις πάνω, πέταξαν τς κάπας των, νίφθησαν κα τρεξαν ες τν κκλησίαν, κρατοντες τς λαμπάδας των. ερες βαλεν ελογητόν, ψαλε μόνος του τν παννυχίδα, λον τ Κύματι Θαλάσσης, θυμίασεν, καμεν πόλυσιν, ετα φορέσας πιτραχήλιον κα φελόνιον, ναψε μεγάλην λαμπάδα, κα βαστάζων ατν ξλθεν ες τ βημόθυρα κα ρχισε ν ψάλλ μεγαλοφώνως τ Δετε λάβετε φς. Ο βοσκο ναψαν τς λαμπάδας των, μοίως κα α γυνακες, κ ξλθον λοι ες τ προαύλιον, το ερέως κρατοντος τήν τε νάστασιν κα τ Εαγγέλιον μετ το θυμιατο, κα ψάλλοντος, Τν νάστασίν σου, Χριστ Σωτήρ. Ετα ερ εκν κα τ Εαγγέλιον, πετέθησαν π τς πεζούλας, κπληρούσης χρέη τρισκελίου, φ ς α γυνακες εχον στρώσει μεταξοϋφς μακρν προσόψιον. ερες νέγνω ργ τ κατ ΜρκονΔιαγενομένου το Σαββάτου, ετα θυμιάσας κα κφωνήσας τ Δόξα τ μοουσί, ρχισε ν ψάλλ λαμπρ τ φων τ Χριστς νέστη. φο τ ψαλε τρς διος, κα ν παξ δς δύο τν βοσκν, οτινες δν σαν μν πλέον γραμματισμένοι π τος λοιπούς, λλ εχον λιγώτερον τραχεαν τν προφορν κ «γύριζε κάπως γλσσά των», λαβε θάρρος κα θεια-Μαθην κα τ ψαλεν παξ, μοίως κα θει τ Σεραϊνώ, ν τ Καλλιοπ κα τ γλα κα ννούδα κα λλαι γυνακες πνιγον τος καγχασμούς των ες τς παλάμας, μ τς ποίας ς δι κουσίου φιμώτρου εχον περιλάβει τ στόματά των.

Τελευταον ες πισφράγισιν τ ψαλε πάλιν ερεύς, κα ετα επε τ Ερηνικά. Μεθ , ναλαβν τν νάστασιν κα τ Εαγγέλιον, εσλθεν ες τν ναόν, κολουθούμενος π το λαο. ψαλε τ ναστάσεως μέρα κα τ δύο τροπάρια τς πρώτης δς, κολούθως εσλθεν ες τ ερόν, κα ξελθν πάλιν, λαβε καιρόν*, κα πάλιν εσλθε, κα ρχισε ν φορ λην τν ερν στολήν του. ψαλμδία εχε διακοπ ξ νάγκης. θεια-Μαθην πλησίασεν ες τν γερο-Φιλιππήν, πρωτοκάθεδρον τς τάξεως τν ποιμένων, κ δοκίμασε ν κανοναρχήσ πρς ατόν.

Ψάλε, γερο-Φιλιππή, «Καθαρθμεν τς ασθήσεις».

λλ το γερο-Φιλιππ δν γύριζεν γλσσά του ν επ Καθαρθμεν τς ασθήσεις.

Τότε θει τ Μαθην ρχισε σιγ-σιγ ν ψάλλ:

Καθαρθμεν τς ασθήσεις κα ψόμεθα, τ προσίτ φωτ τς ναστάσεως, κτλ.

Εναι ληθς τι κριβς προφορ ες τ στόμα της το Καθαρθμεν τς σθήσεις κ οψόμεθα…

Ατ τ επαμε, βλοημένη, κραξεν ερες π το ερο Βήματος. Δετε πόμα πίωμεν καινόν, εναι τώρα.

 Ἄ! Ναί, καμεν θει τ Μαθην κα ρχισε:

Δετε πόμα πίουμιν κινόν…

λλ ερεύς, στις ξηκολούθει ν νδύηται, νόησεν τι τν προσκομιδν πρεπε ν ναβάλ, τν κολουθίαν ν διακόψ. Κα τατα μν πεδέχοντο οκονομίαν, λλ δν βλεπε πς θ τ κατάφερναν ες τν λειτουργίαν.

φόρει ν καστον τν μφίων κ ψιθύριζε τ διατεταγμένα λόγια:

«γαλλιάσεται ψυχή μου π τ Κυρί, νέδυσε γάρ με μάτιον σωτηρίου κα χιτνα εφροσύνης περιέβαλέ με. ς νυμφίον περιέβαλέ με μίτραν κα ς νύμφην κατεκόσμησέ με κόσμ

Ετα ρχιζε ν ψάλλ τ τροπάρια το Κανόνος:

Νν πάντα πεπλήρωται φωτός, ορανός τε κα γ κα τ καταχθόνια…

Ετα πάλιν, φορν τ πιτραχήλιον πεψιθύριζεν: «Ελογητς Θες κχέων τν χάριν ατο π τος ερες ατο, ς μύρον π κεφαλς τ καταβανον π πώγωνα…»

Κα πάλιν ψαλλε:

Χθς συνεθαπτόμην σοι Χριστέ, συνεγείρομαι σήμερον ναστάντι σοι…

Ετα φορν τ περιζώνιον, λεγεν:

«Ελογητς Θες περιζωννύων με δύναμιν, κα θετο μωμον τν δόν μου.» περνν τ ν πιμάνικον, πήγγελλεν: « δεξιά σου χερ Κύριε, δεδόξασται ν σχύι…»

Κα διακόπτων τοτο, ψαλλε τν καταβασίαν:

Δετε πόμα πίωμεν καινόν, οκ κ πέτρας γόνου…

φο μως νεδύθη τν ερατικν στολν λην, ξλθεν ξω κ χοροστάτησε, κ ψαλεν διος λον τν Κανόνα, μελλε δ ν μεταβ ες τος Ανους κα ν ρχίσ τν σπασμόν, ταν ες τν βοσκν, στις εχεν ξέλθει, δι ν δ πς εχον α αγές του, πανλθεν ες τν ναΐσκον κα νήγγειλεν τι κάποιος φωνάζει βοήθειαν μέσα π το Χαιρημον τ ρέμα, κα τι εναι βαθι κάτω κα δν τν εδε, μόνον τν φωνήν του κουσεν.

ερες στράφη.

Τί τρέχει;

Δ ξέρου τί ν εναι, επεν βοσκός… βαθι κάτ χουϊάζει… «πο εσαστε, πο εσαστε;» Ν πάρου μι λαμπάδα ν πάου ν δ;

Ν πς.

Δύο τρες λλοι νεαρο βοσκο κα ποιμένες λαβον μέσως τς λαμπάδας των κι τρεξαν ξω.

* * *

φο φερε γρο λην τν μέραν το Μεγάλου Σαββάτου, κρ Κωνσταντς Ζμαροχάφτης, τρίτος πάρεδρος κτλ., π τέλους, ς δύο ρας πρ τς δύσεως το λίου, πεφάσισε ν ξέλθ ες τ Λιβάδια, ξω τς πόλεως, που εχε δεμένον τ νάριόν του, δι ν τ λύσ, πως φορτώσ π ατο τν μικρν ποσκευήν του, κα κκινήσ δι τν γιον ωάννην τν Πρόδρομον, καθ ν εχε δώσει πόσχεσιν ες τν παπα-Διανέλον. λλ τότε μόνον νόησεν τι εχε λησμονήσει π τ πρω ν τ λλάξ, τοι ν τ μετατοπίσ ες λλην βοσκήν, κα τ πτωχν τ νάριον δν φαίνετο πολ χορττον, ταν κύριός του τ λυσεν. κ το τρόπου μεθ ο νώρθωσεν λαφρς τ χαμηλωμένα ατιά του, τ ζον φαίνετο ν λπίζ τι φέντης του θ τ μετέθετε τέλος ες λλην βοσκήν, λλ μπαρμπα-Κωνσταντς τ δήγησεν ες τν οκίαν του, που φόρτωσεν πάνω του να πενιχρν τορβάν, περικλείοντα τρόφιμα, πέστρωσεν π το σάγματος παλαιν ξεθωριασμένον κιλίμιον, κα ναβς διος κάθισε μονόπλευρα π ατο.

καμε τν σταυρόν του κ ξεκίνησεν. λλ δν ργησε ν καταλάβ τι τ ζωντόβολον, νεκα το γήρατος κα τς μετρίας τροφς τν ποίαν εχε λάβει, δν θ ντεχε καλς ες τν μακρν δοιπορίαν, κα τι θ το κανν ν μαραζώσ τν ναβάτην. μα φθασεν ες τν πάνω ι-Γιαννάκην, ο μακρν τς πόλεως, κατέβη κα πεφάσισε ν δηγ τ νάριον πεζς βαίνων. λλ κα πάλιν τ ζον δν βάδιζε καλς, μ λους τος κτύπους σους το κατέφερε μ μίαν λεπτν βέργαν ες τ πίσω του. πεφάσισε λοιπν ν παλλαγ τς συντροφίας, τις θ το μλλον βάρος βοήθεια δι ατόν, κα ν δέσ κάπου τ ζον δι ν τ φήσ ν βοσκήσ. ζήτησε μέρος κατάλληλον δι ν τ δέσ, λλ δν ερεν ες τν πάνω ι-Γιαννάκην πλουσίαν βοσκήν. Κατέβη πίσω ες τν Κάτω ι-Γιαννάκην, λλ φο κ κε δν ερεν κανν χόρτον, διηυθύνθη πώτερον κάπου ες τν θέσιν ρμο Χωριό, κ κε δεσε τέλος τ ζον ες τν ρίζαν γρίου δένδρου, ντς σπάρτου γρο κα πλησίον ες να φράκτην. Ατς δ φορτώθη ες τν μον τν τορβν κα τ κιλίμιον, βαλεν πισθέν του ες τν μέσην μικρν κλαδευτήρι, κα κρατν τν λεπτν ράβδον του, ξεκίνησε πεζός. Εχε χασομερήσει σωστν μίαν ραν ες λας ατς τς φροντίδας.

«Τώρα, επε μέσα του, εναι καιρς ν τ βάλω στ πόδια, δι ν μ νυχτώσω (κα πάλιν θ νυχτώσω), κτς ἐὰν πομείνω· λλ ν πομείνω δν πρέπει, γιατ δωκα πόσχεσιν το παπ.» Οτως επε κα οτως καμε. Κα ρχισε ν κόφτ δρόμον μ λα τ ξήκοντα τη του, μ λον τ δημογεροντικν κα προεστάδικον τς διαίτης κα το θους του, τ βραχ νάστημα, τ χρν λεπτόδερμον κα καταπονημένον πρόσωπον, κα μεθ λον τ κανονικόν, καίτοι παλαιν κα φθαρμένον τς βράκας κα το φεσίου. το παλαις γεωργοκτηματίας π οκογένειαν, μ λα τ κτήματά του νυπόθηκα, κ τν πλοϊκν κείνων τος ποίους ερε λείαν εκολον κα καλν ρμαιον πληστος κα διοτελς πανουργία τν παντοπωλν, μικρεμπόρων κα τοκιστν τς χθές, τν νεοπλούτων τς σήμερον, κατ πόλεις κα κώμας.

μπαρμπα-Κωνσταντς νέβη τς Βίγλες κα φθασεν ες το Κφαντώνη τ Καλύβι, ετα κατέβη ες τ ρέμα, τ συνορεον πρς τ Λεχούνι, που ερίσκεται νερόμυλος το Δήμου το Βλάχου, κ κεθεν ρχισε ν ναβαίν τν μικρν νήφορον το γίου Χαραλάμπους.

λιος εχε δύσει, ταν φθασεν ες τν κορυφν το βουνο, κα ντικρ το βραχώδους κα ποτόμου ρους, που κεται τ μικρν διαλυμένον μονύδριον. παπα-ζαρίας Σύγκελλος, γούμενος το ρήμου δελφότητος μοναστηρίου, οδν λλο χων πνευματικν ποίμνιον εμ μίαν πέργηρων καλογρααν νενηκοντοτιν κα να χρηστον ποτακτικν λικιωμένον, ναυαγν το κόσμου κα πόχηρον, εχεν ξέλθει ες τ πρόθυρα τς μονς, κα βλεπε τς τελευταίας κτνας το λίου πιχρυσούσας διά τινας στιγμς κόμη τς κορυφς τν νατολικν πέναντι ρέων, ταν εδε τν μπαρμπα-Κωνσταντν ν προκύψ πισθεν τς τελευταίας αμασις, τς χαραττούσης κατέρωθεν τν δρόμον.

Πο σ ατ τν κόσμο, κρ Κωνσταντέ;… Σν τ χιόνια!

Ελογετε, πάτερ!… Κα μπαρμπα-Κωνσταντός, φο καμε τν σταυρόν του τρίς, ποβλέπων πρς τ ερν το γίου Χαραλάμπους, ρχισεν σθμαίνων ν διηγται πς παπα-Διανέλος Πρωτέκδικος κλήθη π τος βοσκος κα ποιμένας ν κάμ νάστασιν κα ν λειτουργήσ πάνω ες τν γιον ωάννην τν Πρόδρομον, πς κάλεσε κα ατόν, τν κρ Κωνσταντόν, ν πάγ ν τν βοηθήσ, πς παπς ερίσκετο π τς πρωίας, πίσω ες τν γιον ωάννην, χωρς ν χ λλον βοηθν συλλειτουργόν, πς ατός, κρ Κωνσταντός, ργοπόρησε ν κκινήσ, νεκα το ναρίου του, τ ποον δν ντεχεν ες τν δοιπορίαν, κα θελε κάθε τόσον λλαγμα βοσκς (κα Θες δν εχε ρίξει τ τος κενο φθόνους βροχάς, στε ν πάρχ δαψίλεια βοσκς ες τ Λιβάδια), κα τέλος, πς κρ Κωνσταντς ερέθη ες τν νάγκην ν ποφασίσ ν πάγ πεζς πάνω ες τν γιον ωάννην δι ν μ γελάσ τν παπάν, πειδ εχε δοσμένον τν λόγον του, ν πάγ ν τν βοηθήσ.

Μ τώρα νύχτωσες… θ νυχτώσς… επεν ιχαραλαμπίτης ερεύς· πς θ πς ς κε;… εναι μιάμιση ρα δρόμος κόμα… κα τ φεγγάρι θ ργήσ τρες ρες ν βγ… σκοτίδι*, σβος.

Πς ν κάμω; επεν μπαρμπα-Κωνσταντός, στις ρχισεν εθς ν κν κα ν διστάζ.

Σκοτίδ σβος1, πανέλαβεν παπα-ζαρίας, τ φεγγάρι θ ργήσ τρες ρες… πς θ πς ς κε, μοναχός σου;… Κακοστρατιά, κλεφτότοπος… θ πέσς σ κανένα γκρεμν ν κατασκοτωθς.

Τί μ συμβουλεύεις, γέροντα, ν κάμω;… επε ψοφοδες μπαρμπα-Κωνσταντς πάρεδρος.

* * *

παπα-ζαρίας σκέφθη πρς στιγμήν, λλ ψις του δν ξέφραζε πνευματικόν τι. σως λεγε μέσα του: «Τί θελα, τί γύρευα γ ν το π τέτοια πράματα ν τν δειλιάσω;… Ατς εναι τοιμος… φορμ γύρευε ν μείν μς στ μέση… κα ν κάμ νάσταση στν γιο Χαράλαμπο».

Ετα επε μεγαλοφώνως:

Τί ν σο π κ γώ; σες πτε κα δίνετε πόσχεση, κ στερα δ ξέρετε ν σηκωθτε μ τν ρα σας τολάχιστον, ν πτε κε πο χετε δώσει λόγο… κι λλος ς καρτερνα πρμα πο σο εναι κοπιαστικ κα δύσκολο, π ρχς πρέπει ν τ συλλογίζεσαι, ν τ μετρς καλά, ν μ δίνς τ λόγο σου… Τί δουλει εχες, σύ, νοικοκύρης νθρωπος, ν τρέχς στ κατσάβραχα, πάνω στν ι-Γιάννη, γι ν κάμς Πάσχα;… Δν ξερες ν ρθς στν ι-Χαράλαμπο;… Τί σ κάμω γώ;… δ θελ χρησιμέψς… θελ ψάλουμε μαζ τν νάσταση, θελ λειτουργηθς μι χαρά, κα μυζήθρα κα τ χλωρ τυρ δν θελε μς λείψχω κ κενο τν χαΐρευτο τν ποτακτικό μου τ Γαβριήλ, πο δ φελ τίποτε… χω κα τ γρι τν Επραξία, να σωρ κόκκαλα, νά χουμε τν εκή της… τρες κοκοι! Μ ο βοσκοί, ς εναι καλά, τς καλς μέρες ρχονται, μς κάνουν γενιά*… μόνον φέτος πο μς πρε τος πλιότερους παπα-Διανέλος, πίσω στν ι-Γιάννη, λλ μένουν κάτι λιγοστοί…

νταθα λθεν ες τν παπα-ζαρίαν πειρασμς ν κρατήσ τν κρ Κωνσταντν ες τν γιον Χαράλαμπον, φήνων τν παπα-Διανέλον νευ βοηθο, δι ν τν κδικηθ διότι το φρεσε τος πλείονας τν βοσκν του. λλ δν τ χώρησεν συνείδησίς του, κα ντονώτερον ξηκολούθησε:

Τώρα, πως κα ν τ κάμς σχημα εναι… μ τ καλύτερο εναι ν τραβήξς τ δρόμο σου ν πς… δωκες τ λόγο σου… εναι μεγάλη μαρτία ν φήσς τν παπ χωρς βοηθό, τέτοια μεγάλη μέρα.

μπαρμπα-Κωνσταντς δν πέσπα τ βλέμμα π τς κυανς κα κοκκίνας άλους τς θυρίδος το ερο Βήματος, τις φαίνετο προσελκύουσα ατν ς μαγνήτης, κα νοερς συνέκρινε τν σχετικν νάπαυσιν, ν θ εχεν ες τν γιον Χαράλαμπον, που θ ερισκε ζεστν κελλίον μ φθονον πρ κα καφν πρ τς ναστάσεως, μ γάλα κα αγ μετ τν λειτουργίαν, κα διπλον θαλπερν κα ναπαυτικν πνον πρ κα μετ τν κολουθίαν, μ τν ρημίαν, μ τος βράχους, τος σχοίνους κα τς κομαρις το γίου ωάννου το Προδρόμου, που θ πρχε μόνον παιθρον νεπαρκς πόστεγον κα παραπολλ δρόσος πρωιμωτέρα στε ν εναι πιθυμητή.

Μ στέκεσαι καθόλου, πανέλαβεν ιχαραλαμπίτης· τράβα, γιατ θ νυχτώσς, κα θ ργήσ τ φεγγάρι ν βγ.

Τώρα νύχτωσε πο νύχτωσε, επεν ποφασιστικς μπαρμπα-Κωνσταντός· καλύτερα εναι ν καθίσω πρς ρα ν ξεκουραστ, ς πο ν βγ τ φεγγάρι…

Κα στερα;

στερα πηγαίνω μ τ φεγγάρι.

Μ θ πς;

Θ πάω.

Ξέρεις καλ τ δρόμο;

Τί θ π;… Μπορε ν χω χρόνια ν πάω, μ τν δρόμο τν θυμομαι… Κ πειτα, ν ρθ κανένας π τος ξωμερίτες* φίλος μου…

 Ἔ!

Θ τν παρακαλέσω ν μ πά λίγο παραπάνω, επεν μπαρμπα-Κωνσταντός.

στε δν ξέρεις καλ τ δρόμο;

χι λλ

Φοβσαι τ στοιχειά; κάγχασεν ερεύς.

Θες ν φυλά… δν φοβομαι τίποτε μ τν δύναμιν το Θεο… μ συντροφι εναι πάντα καλύτερη.

 Ἂς εναι, δν μπορ ν σ διώξω… μβα μς στ κελλ ν ξεκουραστς, κα σ βγ τ φεγγάρι, ν πς…

Ελόγησον.

μπαρμπα-Κωνσταντς εσλθεν ες τ κελλίον, κ ξηπλώθη π το χαμηλο πεστρωμένου σοφ*, μ τος πόδας πρς τν στίαν, που καιεν σθενς πρ τοιμόσβεστον. μπαρμπα-Κωνσταντς σκεπάσθη μ τ κιλίμι τ ποον κόμιζε, κα μετ λίγα λεπτ πεκοιμήθη. το δ δη νύξ.

* * *

Τ κελλίον που εχεν εσέλθει μπαρμπα-Κωνσταντς το τ ν κ τν δύο σα κράτει γούμενος, τ ποον χρησίμευεν μα ς προθάλαμος, ς μαγειρεον κα ς πρόχειρον «ρχονταρίκι». Μόλις εχεν ποκοιμηθ γηραις πάρεδρος, κα εσλθεν ποτακτικς Γαβριήλ, μ σπρον κιουλάφι, μ ζωστικν πάνινον ξεθωριασμένον κα χωρς ράσον, κρατν λυχνίαν μ τν ριστεράν, καυσόξυλα κα χαμόκλαδα μ τν δεξιάν.

 Ἄλλος μουσαφίρης πάλε! γόγγυσεν μα εδε τν κρ Κωνσταντν κοιμώμενον· κουτσο-στραβο στν ι-Παντελέημονα! Ελόγησον, πατέρες!

κρέμασε τ λυχνάριον π το πτερυγίου τς στίας, γονάτισε κα ρχισε ν ξανάπτ τν φωτιάν, κα ξηκολούθησεν:

 Ἀπ πο μ τ καλό, ατς πάλε! ς εν καλ ο χριστιανοί! Τ ποτήρια ξεπλύνετε, κα ο παδες ς κερνον. Ζήτω κρασοκατάνυξις! ελόγησον, πατέρες!

κυψεν ες τν στίαν κα ρχισε ν φυσ δι φυσητρος κ καλάμου. Ετα πανέλαβεν:

«δωκας γούμενε, τν καλογήρων διακόνημα…»

ψαλε τοτο ες χον τέταρτον, μεθ ες πεζν λόγον προσέθηκε:

Πο τος βρίσκει, γέροντάς μου, κα τος μαζώνει! Τρέχα, Γαβριήλ. Καφέδες, Γαβριήλ. Κα ν φερναν τίποτε πρόσφορα, τ λάχιστο! Μ ατο ρχονται δεια τ χέρια. «Το κελλάρη δωκας κλειδι ες τ χέρια του» (τοτο τ επε ψαλτά· ετα χμα). Βάστα, γερο-Γαβριήλ. Σν εσ ββάς, βάστα!

Τν στιγμν κείνην, μπαρμπα-Κωνσταντς καμε κίνησίν τινα, μισοξύπνησε, κ γύρισεν π τ λλο πλευρόν.

Χαλάλι ν το γίν! γόγγυσεν πάτερ Γαβριήλ. Νυστασμένος μς λθε, νθρωπος. Θέλω ν ξέρω, ατοί, κάτω στ χωριό, δν κοιμονται τάχα, δν χουν σπίτια, δν χουν κάμαρες; Κινον δύο ρες δρόμο κ ρχονται στν ι-Χαράλαμπο γι ν κοιμηθον; Ταμάμ*! Ελόγησον, πατέρες…

Κα ετα ψαλε:

«Δίδει τν ονον λιγοστόν…»

λλ μπαρμπα-Κωνσταντός, καίτοι στραφες π το λλου πλευρο, δν πανερε τν πνον, λλ νασηκωθες π το γκνος, γύρισε βλέμμα πρς τν μοναχν κα τν ρώτησε:

Τί ρα εναι, πάτερ;

Τί ρα;… ρα πο νύχτωσε… ρα πο φέγγουν τ στέρια…

Τ φεγγάρι δ βγκε κόμα;

Τί ν σ κάμ τ φεγγάρι, χριστιανέ μου;… Τ φεγγάρι δν κόβει μονέδα…

Περιμένω ν βγ τ φεγγάρι γι ν φύγω, κα γι ατ σ ρωτ, επεν σύχως μπαρμπα-Κωνσταντός.

Ν φύγς;… γι πο, ν θέλ Θεός;

Δν ρθαν τίποτε ξωμερίτες π τ καλύβια;

Μο κάνουν τ χάρη ν μ ρθον, επεν Γαβριήλ. Σο φέρνουν να πρόσφορο κα σο φαρμακώνουν* μι κόττα λάκερη· σο φέρνουν λίγο νμα, κα σο δειάζουν μι δαμιτζάνα σωστή…

* * *

Τν στιγμν κείνην κούσθη φων το γουμένου π τς θύρας το κελλίου.

 Ἄ! ξυπνητς εσαι, κύριε πάρεδρε, λεγεν παπα-ζαρίας· κ γ νόμισα, τι Γαβριλ μιλοσε πάλι μοναχός του, καθς τ συνηθίζει. Καλ πο πιασε κουβέντα μ νθρωπον.

Χμ… Γχ… πνιξε τος γογγυσμούς του μέσα του Γαβριήλ. Ετα ψιθύρ τ φων προσέθηκεν: Ελόγησον, πατέρες!

Δν κοιμήθηκα καθόλου, γέροντα, πήντησεν μπαρμπα-Κωνσταντός, στις πράγματι δν νθυμετο ποσς ν εχε κοιμηθ χι.

Κα δν κουσες τν Γαβριλ ν μιλ μοναχός του;…

Δν τν κουσα… σως ν κλεψα ναν πνον σα μ να Πιστεύω.

Περιμένω τος βοσκούς, που εναι φθασαν, επεν ιχαραλαμπίτης ερεύς· μα λθουν, γ διος θ ποχρεώσω ναν π ατος ν σ συντροφέψ γι πάνου…

Ελόγησον, επεν μπαρμπα-Κωνσταντός, στις δν τ πεθύμει διακας μέσα του.

ς πο ν λθουν, πανέλαβεν παπα-ζαρίας, πειδ συνηθίζω κα διαβάζω τς Πράξεις ποβραδύς, κατ τ παλαιν Τυπικόν, ν πάρουμε ναν καφέ, κα ν μ συντροφέψς, ν γαπς, ες τν κκλησίαν, δι ν μ βοηθήσς ν διαβάσουμε μαζ τς Πράξεις2.

Εχαρίστως, επεν μπαρμπα-Κωνσταντός.

Τς διαβάζω γ τς Πράξεις, γόγγυσεν Γαβριήλ, στις ζήλευεν μα βλεπεν κτακτον βοηθν ψάλτην ν τ ναΐσκ.

σύ, Γαβριήλ, θ κάμς περισσότερα λάθη π σες λέξεις εναι τυπωμένες μς στ βιβλίο. Μόνον ν μς κάμς δύο καλος καφέδες, διορρυθμίτικους3, κα ν μς τος φέρς π κε. ρίστε, κρ Κωνσταντέ, ν περάσουμε στ κελλ τ λλο.

μπαρμπα-Κωνσταντς γέρθη, λαβε τν ράβδον του, τν τορβν κα τ κιλίμι κα μετέβη ες τ κελλίον το πατρς ζαρία.

* * *

Ο τρες νεαρο βοσκοί, κρατοντες τς λαμπάδας των χαμηλ μ τν ριστεράν, περισκέποντες τ φς μ τν δεξιν π τς προσπνεούσης νυκτερινς αρας, ν σελήνη, ψηλ ναπλέουσα τν ορανόν, εχε κρυφθ ες σύννεφα, τρεξαν πρτοι μπρός, δ πρτος ναγγείλας τν εδησιν απόλος ρχετο πίσω. Κατέβησαν κάτω ες τ ρεμα, χωρς ν κούωσι φωνάς, κα ρχισαν ν ποπτεύωσιν τι πρτος βοσκς σως εχεν ατιασθ*, κα εχεν κούσει φωνς μ παρχούσας πράγματι. λλ απόλος διεμαρτύρετο λέγων τι δν πατήθη, κα τι εχεν κούσει εκρινς φωνν λέγουσαν: «Πο εσαστε; Πο εσαστε;»

Δι ν βεβαιωθ τι μλλον ατς πείθων κα τος λλους, βοσκς ρχισε ν φωνάζ: «! δ εμαστε! Ποις εναι;»

σθενς φων πήντησεν. λλ δν διέκριναν τς λέξεις.

φο προέβησαν λίγα βήματα παρεμπρός, ο βοσκο πάλιν φώναξαν: «! ποις εσαι; Πο βρίσκεσαι;»

φων εκρινέστερον πήντησε:

«Δ εμαι!… λτε παραδ…» Κα φων πνίγη ες στεναγμόν.

Κάποιος θά πεσε κ γκρεμοτσακίσθη πουθεν μς στ ρέμα, σκέφθη μεγαλοφώνως ες τν βοσκν.

Τ ντι, ταν κουσαν τν μορμυρισμν το δατος το μικρο χειμάρρου, ρέοντος δι μέσου βράχων κα μμωδν χώρων ναλλξ ες τ βάθος τς κοιλάδος, κ πλησίασαν ες τν ρίζαν νς βράχου, εδον τ σμα νθρώπου κειμένου κε, δίπλα ες τ ψιθυρίζον κα κατερχόμενον ες τν θάλασσαν λικοειδς ρεμα.

το ατς κρ Κωνσταντός, τρίτος πάρεδρος.

Τν νεκίνησαν. Δν το βαρέως πληγωμένος, λλ εχε βαρέσει ες τν ριστερν πλευράν, πεσν π ψος νδρικο ναστήματος, π τν βράχον.

Περ ραν δεκάτην ερωπαϊστί, φο νέτειλεν σελήνη, εχεν ναχωρήσει π τν γιον Χαράλαμπον, χι τόσον διότι τ πεθύμει, σον διότι παπα-ζαρίας, ποχρεωτικς κα πρόθυμος φίλος ταν πρόκειτο ν ποπέμψ χληρόν, εχε παρακαλέσει να τν λθόντων χωρικν, κα εχεν πιμείνει να συνοδεύσ οτος τν μπαρμπα-Κωνσταντν περχόμενον ες γιον ωάννην, που εχε δώσει πόσχεσιν ν πάγ.

χωρικός, μ προθυμίαν χι μφαντικωτέραν τς το παπα-ζαρία, μεγαλυτέραν δ τς το κρ Κωνσταντο, συνώδευσε τν πάρεδρον ες κανν μέρος τς δο ως ες τ Καμπιά, ες τ ψος το βουνο πόθεν πρεπε ν κατηφορίσ τις δι ν φθάσ ες τν ναΐσκον το Προδρόμου, κ κε, φο το δειξεν κριβς τν δρόμον, το εχήθη καλν νάστασιν κα τν γκατέλιπε μόνον.

μπαρμπα-Κωνσταντς κολούθησε κατ ρχς π πολ τν κύριον δρόμον, στις το μοναδικς κα εδιάκριτος π τ φς τς σελήνης, μόνην συντροφίαν χων τος θάμνους, σοι σταντο δεξι κα ριστερ διαχαράσσοντες τν δόν, τ δένδρα τ ποα λάμβανον φανταστικ σχήματα σχημάτιζον σκις ν μέσ τν ποίων τ μμα βλεπε πολλάκις φάσματα κα κινήτους νθρώπους, τος βράχους οτινες, καθόσον πλησίαζε πρς τν βόρειον κτήν, πληθύνοντο κ ξετόπιζον τ δένδρα, τ δειλν κελάδημα λίγων πτηνν κρυμμένων ες τς λόχμας, τν κρότον τς αρας σειούσης τος κλνας κα τς κορυφς τν δένδρων, κα τν μυστηριώδη θρον τς φυλλάδος τν παραγόμενον π γνώστων νυκτερινν πλασματίων, π μικρν κατωτέρων πνον κρυπτουσν τν παρξίν των ν μέσ το σκότους κα τς μοναξίας.

λλ ταν φθασεν ες μέρος που δς τέμνετο ες δύο μικρ μονοπάτια, τ ν νατολικώτερον, τ λλο βορειοδυτικόν, ερέθη ες μηχανίαν ποον μονοπάτι ν λάβ. σον κα ν εναι ντόπιος ες νθρωπος, στις κτάκτως, παξ κατ δύο τρία τη, ξέρχεται ες μακρν σχετικς κδρομήν, ες τος μικρος τόπους, πάντοτε ερίσκεται ες μηχανίαν, ταν μάλιστα τ τοπίον εναι κάπως γριον, κα δν χ διος κτήματα ες τ μέρος κενο. Ο δρόμοι π τους ες τος λλάζουν, πολλάκις παλαια δο κχερσονται καλλιεργονται κα δν πατονται πλέον κ τς πλεονεξίας μικρο γαιοκτήμονος, στις περιφράττει ντς το χωραφίου του ν δύο στρέμματα γς περισσότερον, κα μεταθέτει τν φράκτην μίαν δύο ργυις πωτέρω. νίοτε συμβαίνει κα τ ναντίον· διαφιλονίκητος λαιν γνωστο κτηματίου πατεται κα γίνεται δρόμος, χάριν τς εκολίας τν διαβατν. λλοτε ο βοσκο κα α αγές των νοίγουσι νέον μονοπάτι δι ν ραδίζουν*, λλοτε γκαταλείπουσι κα φήνουσι ν κχερσωθ παλαι κα γνώριμος δός.

φο π πολ δίστασεν, μπαρμπα-Κωνσταντς προτίμησε τέλος τ βορειανατολικν μονοπάτι, κα κατέβη ταχέως ες τ ρεμα το Χαιρημον. λλ κε δν δύναται ν βαδίζ τις, κτς ν εναι δωδεκαετς πας, κα ψάχνει δι καβούρια, τν μέραν. δ κρ Κωνσταντς το ξηκοντούτης, το νξ κα δν ζήτει καβούρια. Τ ρεμα τς πηγς το Χαιρημον, νούμενον κατωτέρω μ τ ρεμα τς Παναγίας Δομάν, σχηματίζει ποτάμιον κατερχόμενον ες τν θάλασσαν δι ποτόμου κατωφερείας, δι βράχων κα μικρν καταρρακτν. Στιγμήν τινα, καθ ν σελήνη εχε κρυβ νω ες νέφος, δν εδε καλά, δν πάτησε στερεά, λίσθησεν π να βράχον κ πεσε μ τν κεφαλν κα τν κορμν ες τν μμον, μ τος πόδας ες τ νερόν. μπαρμπα-Κωνσταντς κτύπησεν λαφρς κα πόνεσεν, κ το τιναγμο μλλον κα το φόβου, κ το κατάγματος. Ετυχς, λίγ πρίν, ταν ερίσκετο ες τ ψωμα, πάνω ες μέγαν περκείμενον βράχον, εχεν δε τν ντιλαμπν το μικρο ναΐσκου, που ρτίως εχε ψαλ νάστασις, κα εχεν ννοήσει τι δν πεχε πλέον πολ π τν γιον ωάννην. Ζαλισμένος π τν πτσιν, ρχισε, μ σην εχεν κόμη δύναμιν ν φωνάζ: «Πο εσαστε; πο εσαστε;» κα τν φωνν ταύτην εχεν κούσει πρτος βοσκός, στις εχεν ξέλθει πρς στιγμν το ναο δι ν δ πς εχον α αγές του.

* * *

κρ Κωνσταντς σηκώθη χωλαίνων, κολούθησε τος βοσκούς, φθασεν ες τν ναΐσκον, ταν ερες εχεν ρχίσει τν σπασμόν, προσκύνησε κα λαβε τν θέσιν του ες τν χορόν. ψαλεν ες λην τν λειτουργίαν, μ λον τ πέσιμόν του κα τ πόνεμά του.

ξω, π τ φέγγος τς σελήνης, δεξιόθεν το ναΐσκου, βρεμε γενναον πρ, κα μπαρμπα-Δημήτρης Καμπογιάννης, κ τν πλησιοχώρων τς πολίχνης λθν ποιμήν, εχεν βελίσει δη να μνν κα τν ψηνε. Δίπλα του πρόθυμος δι ν τν βοηθ κάθητο, κουμβν π ατο το τοίχου τς κκλησίας, νθρωπίσκος τις κ τς πόλεως, στις δν εχεν ννοηθ πότε κα πς εχεν λθει κε, Γιάννης Μπουκώσης. νάμεσα ες τν πυρν κα ες τν τοχον, μπαρμπα-Δημήτρης Καμπογιάννης, μ τν κιτρίνην ζωνάραν, τ ξυραφισμένον γένειον κα τν γκιστροειδ μύστακα, εχεν φήσει τ μαχαίρι του μετ το θηκαρίου, κα Γιάννης Μπουκώσης π πολλς ρας δν εχε παύσει ν ρίπτ τ βλέμμα ναλλάξ, ες τ ροδοκοκκινίζον σφαχτν κα ες τ μαχαίριον. ντικρύ, παρ τν ρίζαν νς σχοίνου, στατο μεγάλη κταόκαδος φλάσκα. κ το τρόπου μεθ ο στατο κουμβημένη ες τ κλαδίον το σχοίνου φαίνετο πλήρης ονου, μοσχάτου κα μαύρου μεμειγμένου. Τ ροδοκοκκινίζον σφαχτν κνιζε κα σιζεν ες τ πρ, φλάσκα, ς λλη κλσσα καλοσα τος νεοσσούς της π τς πτέρυγας, φαίνετο καλοσα τος βοσκος ες εωχίαν π τος τμούς της, τοίμη ν κλώξ κα ν φυσήσ ες τν λαχίστην παφν τς χειρός, ες τν λαχίστην προσέγγισιν το χείλους ες τν θηλήν της.

Δύο χωρικο ρθιοι, πέντε βήματα μακρν το ψητο, τς φλάσκας κα το σχοίνου, σταντο κα συνωμίλουν ζωηρς. Εχαν ερει τν ραν κα τν τόπον ν λογομαχήσωσι δι ν χωράφιον τεσσάρων στρεμμάτων, περ το ποίου μάχοντο π τν.

ντικρύ, πρς μεσημβρίαν, π το βραχώδους λόφου, νάμεσα ες πέντε βράχους, ες τρία μονοπάτια κα ες κρημνόν, ερίσκετο τ διαφιλονικούμενον χωράφιον. ες τν χωρικν χειρονόμει, κ δείκνυε πρς τ κε, κα σχυρίζετο τι τ χωράφιον τ δικόν του εχεν σύνορον κριβς τν τρίτον βράχον πρς τ δεξιά.

γ τ ηρα παππουδικό μου, λεγε· δ ρωτς κα τ Γιάννη τς Ψαροδήμαινας, πο εμαστε γειτόνοι, δ κα τριάντα χρόνια…

Τ σύνορα εναι μς στ μέση, νάμεσα στν δεύτερο κα στν τρίτο βράχο, κε πο βαθουλαίνει τόπος, διετείνετο λλος χωρικός· φαίνεται κόμη πο τον, τν παλαιν καιρό, ποσκαφή*…

Κοτζμ βράχος, ντέκρουεν πρτος, κ γ θ πάω ν γυρέψω ν βρ τν ποσκαφή, γι ν τν κάμω σύνορό μου;…

μπαρμπα-Δημήτρης Καμπογιάννης ρχισε ν γυρίζ μελέστερον τν σούβλαν μ τ σφαχτόν, κα προσοχή του λη περροφήθη π τν δύο χωρικν κα τς λογομαχίας των.

Γιάννης Μπουκώσης λαβε σιγ-σιγ τ μαχαίριον, τ πεγύμνωσεν π τ θηκάριόν του, κοψεν πιτηδείως τεμάχιον π τ νεφραιμι* το σφαχτο, τ ποον παυσε σχεδν ν περιστρέφεται, κα τ κατεβρόχθισεν πλήστως.

μπαρμπα-Δημήτρης οδ παρατήρησε κν τν κλοπν κα τν λαιμαργίαν το νθρωπίσκου. ξηκολούθησε ν προσέχ ες τος δύο ρίζοντας.

Κα εναι κα μέσα στ μπολετ* καθαρ γραμμένο, λεγεν πρτος τν δύο· τ πγα στν παπα-Λευθέρη, πο ξέρει ν διαβάζ τ παλαι γράμματα, κα μο τ διάβασε τόσες φορές.

 Ἀπ μπολετι δν δρώνει μένα τ μάτι μου, ντέλεγεν δεύτερος· σν χς ρεξη, δν πς στν μπάρμπ ναγνώστη τν γέλαστο, ν σο φτιάσ σα ψεύτικα μπολετι θέλεις…

Δημήτρης Καμπογιάννης πρόσεχεν λος ες τν λογομαχίαν τν δύο γροτν. Γιάννης Μπουκώσης λαβεν κ νέου τ μαχαίριον, τ ποον δν εχεν πιστρέψει ες τ θηκάριόν του, κοψε δεύτερον, γενναιότερον τεμάχιον π τ μισοψημένον σφαχτόν, κα τ κατέπιε μονοκόμματον.

ρις τν δύο χωρικν ξηκολούθει, κα προσοχ μεθ ς τν παρηκολούθει Καμπογιάννης το διάπτωτος. Μπουκώσης, στις νόει τν μυστηριώδη γλσσαν τς φλάσκας, δι ς ατη κάλει τος φίλους της, ς κλσσα τος νεοσσούς της, καμεν ν βμα μ τν δεξιν πόδα ν σχήματι ρθς γωνίας, δεύτερον βμα μ τ ριστερν γόνυ ες τ δαφος, ξηπλώθη τετραποδίζων, πλησίασεν ες τν σχονον, κα λαβν τν μεγάλην ονοβριθ φλάσκαν τν πλησίασεν ες τ χείλη του, κα πιε γενναίαν δόσιν πνευστί.

Ετα, φύσει φρόνιμος κα γνωρίζων τι, ν καμνε κα τρίτην πόπειραν κατ το σφαχτο, το φόβος μ φωραθ π τέλους, πέστρεψε παρ τν τοχον τς κκλησίας, λίγον τι πώτερον τς πυρς, μαζεύθη κ φαίνετο τόσον κακος κα νστις, ς ν μν εχε πασχάσει λως.

* * *

ταν, φο ερες ξλθε τελευταος π τς λειτουργίας, κα στρώθη τράπεζα ες τ πρόθυρα το ναο (τον περ τ γλυκοχαράματα), μπαρμπα-Δημήτρης Καμπογιάννης πεχείρησε ν τεμαχίσ τ ψητόν, παρετήρησεν τι κάτι λειπεν π τ νεφραιμιά, λλ καμώθη τι δν νόησε τίποτε, κα ποτεινόμενος πρς τν Γιάννην τν Μπουκώσην, επε:

Κοίταξε!… Περίεργο… Δν εναι παράξενο ν γεννήθηκε σακάτικο ατ τ ρνί, παιδί μου Γιάννη;

ξηκολούθησεν σύχως ν κατακόπτ τ ψητόν, ετα πανέλαβε:

Πολλ παράξενα σημεα κα θάματα γίνονται σ ατ τ στερν τ χρόνια… Γιά βάλε μ τ νο σου, ν φέρω ρν σακάτικο γεννημένο π τ μάννα του, κα ν μν τ καταλάβω!… Τί ν γέν, ς χ δόξα Θεός!

Γιάννης Μπουκώσης δν επε γρ. λλ τν τελευταίαν στιγμήν, καθ ν παρετίθετο π τς τραπέζης τ ψητόν, μπαρμπα-Δημήτρης κρυψεν πιτηδείως τς δύο στάμνας το νερο πο εχεν κόμη γεμτες, κ παρουσίασεν ες τν τράπεζαν δύο δειες, λέγων τι δυστυχς εχε λησμονήσει ν στείλ γκαίρως ες το Χαιρημον τν βρύσιν ν πάρ νερόν, κα τον νάγκη ν πάγ τώρα κάποιος.

Σ σένα πέφτει κλρος, παιδί μου Γιάννη, επεν ποτεινόμενος πρς τν Μπουκώσην. Σύρε ν γεμίσς τ δυ σταμνιά, νά χς τν εκ το παπ μας, κα σ καρτερομε, δν τρμε… Πάρε κα μι ναμμένη λαμπάδα ν βλέπς στ δρόμο, κα πάτει γερά, μορφα μορφα… ν μ σπάσς τ σταμνιά, κα τ πάθς σν τ τραγούδι πο λένε… κα μς φήσς κ μς χωρς νερό.

Γιάννης Μπουκώσης πεθύμει ν ρνηθ, λλ δν τόλμα. φορτώθη τ δύο σταμνία κ ξεκίνησε δι τν πηγν το Χαιρημον, τις πεχε περ τ δύο μίλια, κα τις τρεχε τόσον φειδωλ ς τ δάκρυ τν ξηντλημένων φθαλμν. χρειάζετο σωστν μίαν ραν δι ν πάγ, ν γεμίσ τ σταμνία κα ν πιστρέψ.

Εθς ς νεχώρησεν οτος, μπαρμπα-Δημήτρης Καμπογιάννης, βγαλεν ες τ φανερν τς δύο πλήπεις στάμνας, κα πειδ ερες δν νόει, ξηγήθη κα επεν:

Εχα νερό, μ θελα ν τόνε παιδέψω, τν φιλότιμο… κος κε, ν μο κάμ γρουσουζι χρονιάρα μέρα, ν μο κόψ μεζέδες π τ σφαχτό, ν τ ψηνα, κα ν μν πάρω κάβο!

* * *

ταν πέστρεψεν π τν βρύσιν το Χαιρημον φέρων τ δύο σταμνία Γιάννης Μπουκώσης, το δη μέρα, τ ψητν εχε καταβροχθισθ, κα μόνη διακριτικ φιλαδελφία τς θεια-Μαθηνς τς Ψευτομετάνισσας, κα τς θεια-Σεραΐνας τς σημαιοφόρου τν πανηγυρίων, το εχε φυλάξει λίγα τεμάχια το μνο δι ν φάγ κα κάν Λαμπρήν, πειναλέος νθρωπίσκος.

(1893)

1. Δν ντιποιεται συγγραφες τν πατρότητα τς πινοίας ταύτης, δημοσιευομένης πλς πρς διδακτικν σκοπόν, διότι σως ν λαβεν ρχν ξ συνειδήτου ναπολήσεως παλαιν ναγνωσμάτων.

1. σβος, σουβος = βυσσος.

2. Α Πράξεις τν ποστόλων ναγινώσκονται, κατ τ ρχαον Τυπικόν, ν τος ερος μοναστηρίοις φ σπέρας το Μ. Σαββάτου, πρ τς Παννυχίδος δηλ. κα το ρθρου το Πάσχα.

3. διόρρυθμα λέγονται τ μοναστήρια σα δν εναι Κοινόβια, δν τηροσι δηλ. τν ρχαίαν αστηρν κοινοβιακν τάξιν.