Στο βάθος… πιθανότητα αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους

Αναδημοσίευση από εδώ

Οι επενδυτές αντιμετωπίζουν επί του παρόντος το βραχυπρόθεσμο οικονομικό αντίκτυπο της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους, όμως ένα σημαντικό μακροπρόθεσμο ζήτημα αιωρείται στο βάθος – η πιθανότητα αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους.

Σύμφωνα με κύκλους αναλυτών και επενδυτών, δεν είναι κάτι που θα συμβεί σύντομα. Οι χρηματοπιστωτικές αγορές βρίσκονται σε μεγάλη αναταραχή και δεν μπορούν να απορροφήσουν ένα τόσο δραματικό βήμα, ενώ η ‘διάσωση’ της Ελλάδας από το μηχανισμό δανεισμού εσχάτης καταφυγής της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου δίνει στην Αθήνα τον πολυπόθητο χρόνο να ανασάνει.

Επομένως, μπορεί να μην προβλέπεται αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους για τα επόμενα 1 ή 2 χρόνια, όμως πρόκειται για μια κίνηση που, κατά τις περισσότερες εκτιμήσεις, η Ελλάδα
δεν θα μπορέσει να αποφύγει, παρά τις διαβεβαιώσεις περί του αντιθέτου των οικονομικών αξιωματούχων της ΕΕ και του ΔΝΤ.

Η αναδιάρθρωση είναι κατά βάση στάση πληρωμών, στο πλαίσιο της οποίας η Ελλάδα θα επαναδιαπραγματευτεί το χρέος της με τους κατόχους ελληνικών ομολόγων είτε επιμηκύνοντας τη διάρκεια αποπληρωμής τους είτε περιορίζοντας το ποσό των χρημάτων που θα τους επιστρέψει, υποχρεώνοντας έτσι τους πιστωτές να αποδεχτούν ζημιές.

«Είναι πολύ προφανές σήμερα ότι η αναδιάρθρωση θα είναι η μόνη επιλογή», λέει η Λένα Κομίλεβα, του Tulett Prebon στο Λονδίνο. Ο διευθύνων σύμβουλος της Deutsche Bank Τζόζεφ Άκερμαν είχε πει νωρίτερα το Μάιο ότι θεωρούσε πολύ ‘αμφίβολο’ το ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να αποπληρώσει το σύνολο του χρέους της.

Προς το παρόν βέβαια έχουμε το σχέδιο ‘διάσωσης’, με το οποίο χορηγούνται στην Ελλάδα δάνεια ύψους 80 δις ευρώ από τα άλλα 15 κράτη-μέλη της Ευρωζώνης και 30 δις από το ΔΝΤ, προκειμένου η χώρα να διατηρήσει τη φερεγγυότητα της για κάποια χρόνια, ενώ παράλληλα θα προχωρά σε δρακόντειες περικοπές δαπανών και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.

Η αναδιάρθρωση του χρέους των κρατών είναι σπάνιο φαινόμενο, αλλά εξίσου οδυνηρό. Στα τέλη του 2001 η Αργεντινή κήρυξε στάση πληρωμών για το χρέος της ύψους 82 δις δολαρίων και οι επενδυτές πήραν πίσω μόλις το 30% των χρημάτων τους. Ορισμένοι κάτοχοι ομολόγων που ήθελαν περισσότερα, βρίσκονται ακόμη σε νομική διαμάχη. Μετά τη στάση πληρωμών της Ρωσίας του 1998, οι επενδυτές που κατείχαν ρωσικά κρατικά ομόλογα πήραν πίσω το 50% των χρημάτων τους.

Η έκταση των ζημιών που ενδέχεται να υποστούν οι επενδυτές από μια ελληνική στάση πληρωμών δεν μπορεί να προσδιοριστεί, ωστόσο σύμφωνα με εκτιμήσεις του οίκου Standard & Poor’s του μηνός Απριλίου οι ομολογιούχοι θα πρέπει να αναμένουν ότι θα πάρουν πίσω το 30% ως 50% των χρημάτων τους.

Ο βασικότερος λόγος για τον οποίο η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους θεωρείται απίθανη στο εγγύς μέλλον, σύμφωνα με ευρωπαϊκούς κύκλους, είναι ότι μεγάλο μέρος των ελληνικών κρατικών χρεογράφων κατέχεται από ευρωπαϊκές τράπεζες και η αναδιάρθρωση σημαίνει για αυτές δυσβάστακτες ζημιές. Αλλά καθώς η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα προχωρά τώρα σε επιθετικές αγορές ελληνικών ομολόγων, η Ελλάδα ίσως βρεθεί στο τέλος στην ευχάριστη θέση να πρέπει να πείσει λιγότερους ιδιώτες κατόχους ομολόγων, και η αναδιάρθρωση του χρέους να αποβεί ευκολότερη.

Το βασικό πρόβλημα είναι ότι παρά την επιθετική σύσφιξη των δημοσίων οικονομικών που εφαρμόζει η Αθήνα, οι προοπτικές για το μέλλον είναι γκρίζες.

Στα τέλη του 2009, το δημόσιο χρέος της ελληνικής κυβέρνησης έφτανε τα 273,4 δις ευρώ, και ισοδυναμούσε με το 115,1% του ελληνικού ΑΕΠ. Η αναλογία αυτή θα έχει αυξηθεί δραστικά έως το 2012, φτάνοντας το 150% του ΑΕΠ, καθώς το μεγάλο ελληνικό δημόσιο έλλειμμα προσθέτει πολλές μονάδες στο χρέος χρόνο με το χρόνο. Και δυστυχώς δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η ελληνική οικονομία, που σήμερα βρίσκεται σε στασιμότητα, θα εισέλθει σε ανάπτυξη ώστε η αύξηση του χρέους να αντισταθμιστεί.

Με τέτοια επίπεδα δημόσιου χρέους, «η πιθανότητα αποπληρωμής των τραπεζών της Δυτικής Ευρώπης δεν φαίνεται πολύ ισχυρή», υπογραμμίζει ο Έσβαρ Πρασάντ, πρώην αξιωματούχος του ΔΝΤ και σήμερα στο πανεπιστήμιο Κορνέλ. Ιδίως «από τη στιγμή που η Ελλάδα πρέπει να περικόπτει τόσο δραστικά τις κρατικές δαπάνες».

Μια εκ του σύνεγγυς ματιά στα δημόσια οικονομικά της Ελλάδας υποδεικνύει γιατί οι περισσότεροι αναλυτές τοποθετούν την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους μέσα στα 2 επόμενα χρόνια, συνεχίζει ο ίδιος.

Σήμερα η Ελλάδα πρέπει να δανείζεται για να χρηματοδοτεί τις καθημερινές λειτουργίες της κεντρικής κυβέρνησης, όπως είναι οι μισθοί των δημοσίων υπαλλήλων. Επίσης να δανείζεται για να εξυπηρετεί το χρέος της.

Το 2009 η χώρα είχε πρωτογενές έλλειμμα 20 δις ευρώ, χωρίς να μετρηθεί το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους. Αλλά το 2012 το λεγόμενο πρωτογενές ελληνικό έλλειμμα (που δεν περιλαμβάνει δηλαδή το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους) θα έχει μετατραπεί σε πλεόνασμα 2,4 δις ευρώ, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΔΝΤ. Αυτό σημαίνει πως η Ελλάδα θα μπορεί να αυτοχρηματοδοτεί τη λειτουργία της κεντρικής κυβέρνησης και θα πρέπει να δανείζεται μόνο για να χρηματοδοτεί το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους, βυθιζόμενη σε ένα φαύλο κύκλο χρέους. Και στην περίπτωση θα τείνει να προχωρήσει σε αναδιάρθρωση, επειδή θα μπορεί να αντέξει πολύ καλύτερα και την αναδιάρθρωση και την οργή των πιστωτών.

Το κόστος εξυπηρέτησης του ελληνικού χρέους βαίνει αυξανόμενο. Το 2012 η Ελλάδα θα πρέπει να πληρώσει στους πιστωτές 17,1 δις ευρώ έναντι 11,9 του 2009. Το 2014 όπου το ελληνικό χρέος θα έχει φτάσει το δυσθεώρητο ύψος των 353,8 δις ευρώ, η Ελλάδα θα πρέπει να καταβάλλει στους πιστωτές 20,4 δις ευρώ . «Έτσι η Ελλάδα θα καταλήξει να μην μπορεί πια να εξυπηρετεί το χρέος της», υπογραμμίζει ο Μάικλ Κιράμι, διαχειριστής χαρτοφυλακίου στην Eaton Vance.

Η ενίσχυση του βάρους του ελληνικού χρέους, υπογραμμίζουν οικονομολόγοι, θα ενισχύσει τη διάθεση της Ελλάδας να περιορίσει το κόστος εξυπηρέτησης του. Κι ο μόνος τρόπος για να το κάνει είναι είτε να το αποπληρώσει είτε να προχωρήσει στην αναδιάρθρωσή του.

Σύμφωνα με την ανάλυση του οικονομολόγου της Citibank Βίλεμ Μπούτερ, το υψηλό κόστος εξυπηρέτησης του χρέους και η απουσία πρωτογενούς ελλείμματος είναι οι «συγκεκριμένες περιστάσεις που καθιστούν τη στάση πληρωμών ορθολογική για τον δανεισθέντα». Εν τέλει «η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους είναι αναπόφευκτη», καταλήγει ο ίδιος.

Και παράλληλα, ενώ η παροχή του πακέτου διάσωσης δεν αλλάζει και πολλά πράγματα ως προς το μέγεθος των ελληνικών ελλειμμάτων, είναι όμως πιθανόν να διασφαλίσει τη σταθεροποίηση των ευρωπαϊκών αγορών ομολόγων. Το αποτέλεσμα θα είναι ότι στο μεσοπρόθεσμο ορίζοντα η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους θα γίνει περισσότερο εφικτή.

Με τα σημερινά νούμερα, το 2014 η Ελλάδα θα πρέπει να πείσει εκ νέου τις αγορές να της δανείσουν πολύ μεγάλα ποσά. Σύμφωνα με τις προβλέψεις του ΔΝΤ, η Ελλάδα θα πρέπει τότε να δανειστεί 70,7 δις ευρώ, ενώ ήδη θα έχει χρέος προς στον ιδιωτικό τομέα ύψους 265 δις ευρώ - περίπου δηλαδή ό,τι είχε και το 2009. Όμως ταυτόχρονα θα χρωστά άλλα 85 δις ευρώ στην Ε.Ε. και το ΔΝΤ.