31 Οκτωβρίου 1922. Η Δίκη των Έξι.

Σαν σήμερα. 

31 Οκτωβρίου 1922. 

Η Δίκη των Έξι. 

Στην φωτογραφία φαίνονται οι 7 από τους 8 κατηγορουμένους.
Ο Γούναρης είχε δηλώσει ασθενής και υπέβαλλε την απολογία του εγγράφως

Έτσι ονομάστηκε η δίκη ενώπιον έκτακτου στρατοδικείου όσων θεωρήθηκαν υπεύθυνοι για τη #Μικρασιατική καταστροφή. Οι κατηγορούμενοι για εσχάτη προδοσία ήταν οι εξής:

Γεώργιος Χατζανέστης, διοικητής της στρατιάς της Μικράς Ασίας,

Δημήτριος Γούναρης, πρώην πρωθυπουργός,

Μιχαήλ Γούδας, υποναύαρχος και πρώην υπουργός,

Ξενοφών Στρατηγός, υποστράτηγος και πρώην υπουργός,

Νικόλαος Στράτος, πρώην πρωθυπουργός,

Πέτρος Πρωτοπαπαδάκης, πρώην πρωθυπουργός,

Νικόλαος Θεοτόκης και Γεώργιος Μπαλτατζής, υπουργοί επί των στρατιωτικών και οικονομικών στην κυβέρνηση Γούναρη αντίστοιχα.

Παρόλο που οι κατηγορούμενοι ήταν οκτώ, η δίκη επικράτησε να λέγεται «δίκη των έξι», διότι τόσες ήταν οι εκτελέσεις που πραγματοποιήθηκαν την ίδια ημέρα  που βγήκε η ετυμηγορία, στην περιοχή του Γουδή.

Στο σημείο σήμερα στέκουν έξι κυπαρίσσια.

Το κατηγορητήριο, λέγεται πως συντάχθηκε από τον Γεώργιο Παπανδρέου, που εκείνη την εποχή αποτελούσε ανερχόμενο στέλεχος της βενιζελικής παράταξης.

Οι κατηγορούμενοι αρχικά υπέβαλαν ένσταση προκειμένου να δικαστούν από το ειδικό δικαστήριο της Βουλής και όχι από το στρατοδικείο. Όμως η ένσταση απορρίφθηκε με αυτά τα λόγια :  «Αλλ’ όχι! Το Έθνος ορθούμενον αιμοσταγές, κρεουργημένον, αλλά αδυσώπητον ενώπιον του, ζητεί παρ’αυτού και των συνεργατών του δικαιοσύνην δια την προδοσίαν και τιμωρίαν δια το έγκλημα. Και εν ονόματι του Έθνους την δικαιοσύνην ταύτην η Επανάστασις θα την αποδώση!».

Όταν ο Γούναρης άκουσε το κατηγορητήριο δήλωσε πως δεν υπήρχαν ουσιαστικές κατηγορίες εναντίον τους, εφόσον η καταδίκη τους είχε ήδη εξασφαλιστεί. Όλων οι απολογίες ήταν σύντομες εκτός του Γούναρη που παρέδωσε γραπτή απολογία 67 σελίδων, υποστηρίζοντας  πως έτσι οι επόμενες γενιές θα μάθουν όλη την αλήθεια.

Το κατηγορητήριο αποτελείτο από 15  βασικά σκέλη ως εξής:

Ενηργήθη το δημοψήφισμα και επανήλθεν ο Βασιλεύς, ενώ ήτο το τοιούτον πράξις εχθρική προς τας Δυνάμεις της Συνεννοήσεως.»

«Ημελήθη η προσάρτησις της Βορείου Ηπείρου.»

«Παρεγνωρίσθη η σχετική διακοίνωσις των Δυνάμεων και υπέστη η Ελλάς τον οικονομικόν αποκλεισμόν.»

«Ετοποθετήθησαν απειροπόλεμοι αρχηγοί μονάδων.»

«Παρά τας δυσμενείς περί Βασιλέως Κωνσταντίνου δηλώσεις των πρωθυπουργών Αγγλίας και Γαλλίας, δεν υπεδείχθη εις αυτόν να παραιτηθή.»

«Διετάχθη προώρως η ατυχής επιχείρησις του Μαρτίου 1921.»

«Διετάχθη η από Εσκή Σεχήρ προς Άγκυραν εκστρατεία, παρά την γνώμην του Αρχηγού της Στρατιάς.»

«Ανετέθη η αρχιστρατηγία εις τον «ανεύθυνον» Βασιλέα.»

«Εψηφίσθησαν υπό της Εθνοσυνελεύσεως νόμοι διασπαθίσεως του δημοσίου χρήματος, καίτοι ο στρατός υφίστατο στερήσεις.»

«Δεν εγένοντο δεκταί αι προτάσεις του Ιουνίου 1921, δι’ ων εσώζετο η (Aνατολική) Θράκη και επετυγχάνετο η αυτονόμησις της Μικρασίας.»

«Διωρίσθη αρχιστράτηγος ο Χατζανέστης.»

«Απεσπάσθησαν εκ Μικρασίας δυνάμεις χάριν της εκφοβιστικής κινήσεως προς την Κωνσταντινούπολιν.»

«Υπεγράφη σύμβασις παραιτήσεως από των συμμαχικών πιστώσεων προς την Ελλάδα.»

«Εγένετο ανεκτή παρακυβέρνησις υπό τον Πρίγκιπα Νικόλαον και τους Στρέιτ, Δούσμανην, Κωνσταντινόπουλον.»

«Ημποδίσθησαν να ηγηθούν της διπλωματικής αντιπροσωπείας οι Δ. Ράλλης και Ελ. Βενιζέλος.»

Η δίκη ξεκίνησε στις 31 Οκτωβρίου 1922 στο κτίριο της Παλαιάς Βουλής με πρόεδρο τον Αλέξανδρο Οθωναίο, ο οποίος κατηγορήθηκε για αντισυμβατική και προκλητική συμπεριφορά. Κατά τα άλλα η δίκη διεξήχθη κανονικά, οι κατηγορούμενοι είχαν πλήρη ελευθερία υπεράσπισης, όμως τους στερήθηκε η πρόσβαση σε δημόσια έγγραφα που θα μπορούσαν να παίξουν καθοριστικό ρόλο στην υπεράσπισή τους.

Η απόφαση ήταν αναμενόμενη. Η Μεγάλη Βρετανία και διάφοροι μετριοπαθείς κύκλοι στρατιωτικών και πολιτικών πίεσαν στο να μην πραγματοποιηθούν οι εκτελέσεις.

Ωστόσο, στις 15 Νοεμβρίου 1922 στις 7.15 π.μ., ο Αλέξανδρος Οθωναίος διάβασε την τελική ετυμηγορία του δικαστηρίου:

«Εν ονόματι του Βασιλέως των Ελλήνων Γεωργίου Β’ το Έκτακτον Στρατοδικείον συσκεφθέν κατα νόμον, κηρύσσει παμψηφεί τους μεν Γεώργιον Χατζανέστην, Δημήτριον Γούναρην, Νικόλαον Στράτον, Πέτρον Πρωτοπαπαδάκην, Γεώργιον Μπαλτατζήν και Νικόλαον Θεοτόκην εις την ποινήν του Θανάτου. Τους δε Μιχαήλ Γούδαν και Ξενοφώντα Στρατηγόν εις την ποινήν των ισοβίων δεσμών. Διατάσσει την στρατιωτικήν καθαίρεσιν των Γεωργίου Χατζανέστη, αρχιστρατήγου, Ξενοφώντος Στρατηγού, υποστρατήγου και Μιχαήλ Γούδα, υποναυάρχου και επιβάλλει αυτούς τα έξοδα και τέλη. Επιδικάζει παμψηφεί χρηματικήν αποζημίωσιν υπέρ του Δημοσίου κατά του Δ. Γούναρη δραχμών 200 χιλιάδων, Ν. Στράτου δραχμών 335 χιλιάδων, Γ. Μπαλτατζή και Ν. Θεοτόκη δραχμών 1 εκατομμυρίου και Μ. Γούδα δραχμών 200 χιλιάδων. Εγκρίθη, απεφασίσθη και εδημοσιεύθη εν Αθήναις τη 15η Νοεμβρίου 1922.»

Στις 9 π.μ. η απόφαση ανακοινώθηκε στους κατηγορουμένους. Κανένας δεν αιφνιδιάστηκε πλην του Χατζηανέστη ο οποίος ήλπιζε περισσότερο στη βρετανική στήριξη λόγω της  εξ αγχιστείας συγγένειάς  του με τον Άγγλο αντιβασιλέα των Ινδιών.

Στους θανατοποινίτες δόθηκε λίγος χρόνος να αποχαιρετήσουν τις οικογένειές τους και στις 10.30 οδηγήθηκαν στον τόπο εκτέλεσής τους. Ο Χατζηανέστης καθαιρέθηκε ταπεινωτικά, από κατώτερους αξιωματικούς και ακολούθησε η εκτέλεση. Τα πτώματά τους ενταφιάστηκαν με συνοπτικές διαδικασίες στο Α΄νεκροταφείο Αθήνας.

Στο σημείο της εκτέλεσης των έξι στην περιοχή Γουδή, στέκονται σήμερα έξι κυπαρίσσια με ονομαστικές πλακέτες,

Η δίκη των έξι χαρακτηρίστηκε από τους ιστορικούς ως αναγκαία πολιτική πράξη. Οι έξι υπήρξαν μοιραία και αναγκαία εξιλαστήρια θύματα για να κλείσει ο κύκλος της Μικρασιατικής Καταστροφής στα μάτια του ελληνικού λαού.

Λίγο αργότερα η ενοχή τους αμφισβητήθηκε από επιφανείς και μη ανθρώπους, με αποκορύφωμα την προσφυγή του εγγονού του Πέτρου Πρωτοπαπαδάκη, Μιχαήλ Πρωτοπαπαδάκη, το 2008 στον Άρειο Πάγο, ζητώντας την ακύρωση της απόφασης του στρατοδικείου και την επανάληψη της δίκης, προσκομίζοντας γραπτά ντοκουμέντα.

Τον Δεκέμβριο του 2009 η Ολομέλεια του Αρείου Πάγου τάχθηκε υπέρ της επανάληψης της «δίκης των έξι», σε διάσκεψη κεκλεισμένων των θυρών.

Τον Οκτώβριο του 2010 το ανώτατο δικαστήριο έκρινε αθώους τους καταδικασθέντες, κάνοντας δεκτή την αίτηση του Μιχάλη Πρωτοπαπαδάκη.

 Πηγή