Εκστρατεία Αμπαλαμπούτ κατά της Κοζάνης

Ιστορία της Κοζάνης Εκστρατεία Αμπαλαμπούτ πασά  

Ύστερα απ’ την έκρηξη της ελληνικής επανάστασης στη Χαλκιδική και την κατάσβεσή της, ο αιμοχαρής Διαρβεκήρ βαλεσή Αβδούλ – Αμπούτ ή Αμπαλαμπούτ πασάς, οδηγώντας 25 χιλιάδες στράτευμα κατέστρεψε την Κασσάνδρα φονεύοντας περίπου 15 χιλιάδες ανθρώπους, ενώ άφησε χίλιους στρατιώτες στο Άγιο Όρος και υποχρέωσε τον Σπαντωνή, επίτροπο των Μονών στη Θεσσαλονίκη, να πληρώσει 700.000 γρόσια· πλείστους δε μοναχούς έριξε σε υγρές φυλακές και τους θανάτωσε. Πληροφορούμενος ότι η πόλη της Νάουσας βρίσκεται σε εξέγερση, κάλεσε τους Ζαφειράκη Θεοδοσίου Λογοθέτη, Καρατάσο, Αγγελή Γάτσο καιΔιαμαντή Νικολάου να έρθουν να τον προσκυνήσουν στη Θεσσαλονίκη. Αυτοί, αρχικά προφασιζόμενοι απέφευγαν, αλλά αφού ο πασάς επέμενε, αναπέτασαν τη σημαία· ο δε Αμπαλαμπούτ έστειλε τη στρατιά στη Βέροια υπό τον Κεχαγιάμπεη, κι ετοιμαζόταν να κινηθεί κατά της Νάουσας. Επιτίθενται όμως εναντίον του οι καπεταναίοι και προξενούν φθορά· αυτό εξαγρίωσε τον Αμπαλαμπούτ, ο οποίος διατάζει την πολιορκία της πόλης, κατά τον Απρίλιο του 1822. Ύστερα από πεισματώδεις μάχες, η πόλη αλώθηκε με προδοσία των φυλακισμένων από τον Ζαφειράκη, οι οποίοι απέδρασαν από τη φυλακή και άνοιξαν τις πύλες. Έπειτα από μάχη τριών ημερών, ακολούθησε σφαγή 10.000 περίπου και λεηλασία φρικαλέα, ενώ αιχμαλωτίστηκαν πολλές γυναίκες και παιδιά. Κι ο μεν Ζαφειράκης με κάποιον από τους γιους του Καρατάσου φονεύτηκε πολιορκημένος στο Βάλτο, οι δε Καρατάσος και Γάτσος, μαζί με τους Δουμπιώτη, Αποστολάρα και Μήτρο Λιακόπουλο αποσύρθηκαν στο Σέλι κι από ΄κει με 500 στρατιώτες, περνώντας από τα χωριά Εγρή- Μπουτζάκ, διάβηκαν τον Αλιάκμονα και μέσω των Χασίων υποχώρησαν στον Ασπροπόταμο· μετά τη μάχη κοντά στο Κομπότι, έφτασαν στο Μεσσολόγι.

Εκστρατεία Αμπαλαμπούτ κατά της Κοζάνης. Διάσωση της πόλης 

Σ’ αυτή την κρίσιμη περίσταση, η Κοζάνη με προθυμία υποβοήθησε τους φυγάδες, σώζοντας από άμεσο κίνδυνο 124 άνδρες και γυναίκες. Όταν αυτό έγινε γνωστό προκάλεσε την οργή του Αμπαλαμπούτ πασά, ο οποίος φοβήθηκε εξέγερση της πόλης αυτής. Ξεκίνησε λοιπόν να την καταστρέψει, αφού μάλιστα την κατηγορούσαν και οι περίοικοι Μουσουλμάνοι. Η καταστροφή της Κοζάνης ήταν αναπόφευκτη, αν δυο άνδρες δεν προλάβαιναν τον κίνδυνο, με υπεράνθρωπες ενέργειες. Ο μεν Βενιαμίν, μόλις πληροφορήθηκε την επικείμενη κάθοδο του άγριου στρατού και τον σκοπό της, έσπευσε αμέσως στον Χατζή Χαλήλ αγά και τον παρακάλεσε να μεσολαβήσει προς τον  Αμπαλαμπούτ·  ο δε Καραμάρκος Παύλου Πριτσούλης, ο οποίος είχε φιλικές συνδέσεις με τους ισχυρούς τοπάρχες Ζαήρ Μπέη και Κιολεμέτ Σαρήγγιολου, τους έπεισε να εκδηλώσουν τις διαθέσεις τους υπέρ της πόλης. Πράγματι, στο Καρατζιλάριο αναχαιτίστηκε λίγο η οργή του πασά. Ο στρατός διατάχθηκε να καταλάβει την πόλη, αλλά να μην προβεί σε καταστροφή, μέχρι να δοθεί νέα διαταγή. Την επόμενη μέρα μπήκε στην πόλη ο Αμπαλαμπούτ με 12 χιλ. στρατό και κατέλυσε στον οίκο του Νικολ. Αρμενούλη. Οι πλείστοι των κατοίκων είχαν καταφύγει στα γύρω χριστιανικά χωριά, μαζί με τις οικογένειές τους. Ο Βενιαμίν όμως κράτησε μερικούς από τους προκρίτους, και, με την άφιξη του στρατάρχη, έστειλε δυό μουλάρια στολισμένα μεγάλης αξίας, κάποια άλλα δώρα και 10 χιλ. ρουχβιέδες. Ύστερα από μια ώρα, παρέλαβε δύο από τους προκρίτους και πήγε να τον επισκεφτεί. Από τη μια τα δώρα και η φιλόφρονη προθυμία, κι από την άλλη οι θερμές συστάσεις του Χατζη Χαλήλ αγά μαλάκωσαν τον άγριο καταστροφέα της Νάουσας, κι έπειτ’ από πολλές περιπέτειες και διατυπώσεις δέχτηκε τον Βενιαμίν. Συγχρόνως έφτασε και πεζός απεσταλμένος από τον Μαχμούτ πασά Δράμαλη, ο οποίος σύστηνε τον Βενιαμίν ως πιστό. Έτσι σώθηκε η Κοζάνη από βέβαιο κίνδυνο, αφού παρουσιάστηκε ότι κανείς Ναουσαίος δεν κατέφυγε εκεί και η πόλη είχε δήθεν άγνοια για το κίνημα.

Επέλαση κατά της Σιάτιστας

Το διάστημα που ο Αμπαλαμπούτ βρισκόταν στην Κοζάνη, ο αρχιστράτηγος στα Ιωάννινα Χουρσίτ πασάς, έστειλε τον Αλβανό Μαξούτη Σιρόπουλο με 1600 ακόμα Αλβανούς να καταλάβει τη Σιάτιστα και να διαμείνει σ’ αυτήν μέχρι νεωτέρας διαταγής. Οι πρόκριτοι της Σιάτιστας μαθαίνοντας αυτό έσπευσαν να ειδοποιήσουν με απεσταλμένο τον μπέη της Καστοριάς (Σαχή μπέη), στον οποίο υπάγονταν, προκειμένου να μεσιτεύσει  προς τον Χουρσίτ πασά, και στην ανάγκη να δώσει ο ίδιος εγγυήσεις για την ησυχία της πόλης· αυτοί βγήκαν να προϋπαντήσουν τον Βαζούτ αγά, ο οποίος οδηγούσε την εμπροσθοφυλακή, τον βεβαίωσαν σχετικά με την ησυχία του τόπου και του πρόσφεραν αρκετή ποσότητα χρημάτων.

Στρατιωτικές πιέσεις. Πανώλη

Μετά την πάροδο των δεινών αυτών, στρατεύματα που διέρχονταν αδιαλείπτως από την πόλη βάρυναν με πολλούς τρόπους τους κατοίκους, οι οποίοι έπρεπε να μεριμνούν για τα καταλύματα και τη διατροφή τους. Περί τα τέλη του 1823, θέρισε πλήθος ανθρώπων επιδημική πανώλη, η οποία μεταδόθηκε από τον στρατό. Λες και δεν αρκούσαν οι ενοχλήσεις από το στρατιώτες, κάποιος Βεληγκέκας, αρχηγός των Αλβανών, ή κατ’ άλλους Χασάν Γκέκας, επειδή δεν έλαβε τους μισθούς του στη Λάρισα, ήρθε στην Κοζάνη στις 29 Σεπτεμβρίου 1824 και κατέλυσε στα σπίτια, μαζί με τους στρατιώτες του, πιέζοντας τους κατοίκους και απαιτώντας 200.000 γρόσια, με την απειλή ότι θα δέσει τους προκρίτους και θ’ αφανίσει ολόκληρη την πόλη. Τέλος, μετά από τρομοκρατία οχταήμερη απομακρύνθηκε, αφού έλαβε 120.000 γρόσια.

*Ο Δημήτρης Τζήκας είναι δάσκαλος και ιστορικός. 

Αποσπάσματα από το βιβλίο του φιλολόγου Παναγιώτη Λιούφη Ιστορία της Κοζάνης, έκδοση 1924.

Κείμενο: Παναγιώτης Λιούφης

Ελλάδα σε εικόνες

ΕΛΛΑΔΑ 1944

Πηγή 

Άγιον Όρος: Λιάνα Κανέλλη Ἐμεῖς τήν Παναγία τήν ἔχουμε Ἀρχιστράτηγο...

Το συγκεκριμένο άρθρο της βουλευτού κ. Λιάνας Κανέλλη δημοσιεύτηκε το 1997 κι αποτελεί ένα μεστό νοημάτων κείμενο υμνητικό προς την Παναγία μας και το Περιβόλι της! (Άγιον Όρος) 

Είναι άξιον απορίας αν η αρθογράφος θα το προσυπέγραφε και σήμερα 

(Σχόλιο Ρωμαίικου Ὁδοιπορικού)

ΤΗ ΥΠΕΡΜΑΧΩ ΚΑΤΑΤΙΘΕΤΑΙ Η ΕΡΓΩ ΑΓΑΠΗ ΜΑΣ  

Το Άγιον Όρος, την τύχη την αγαθή είχα να το πρωταντικρύσω εγώ πετώντας μ’ ένα Μιράζ 2000 πάνω απ’ τον Άθω, πέρυσι τέτοιες μέρες. Ήταν το δώρο των φρουρών του Αιγαίου, όπως έκτοτε αποκαλώ τους πιλότους της πολεμικής μας αεροπορίας, για τη γιορτή των αρχαγγέλων, τη δικής τους, προς μια δημοσιογράφο που επιμένει να μετράει τις αναχαιτίσεις των απέναντι κι όχι τις παραβιάσεις τους…

Λέγω τύχη αγαθή κι ας με πουν μελοδραματική, όσοι δεν ένοιωσαν το προνόμιο να αεροζυγιάζονται με τα σύννεφα. Να περιδιαβάζουν τις κατοικίες των αγγέλων. Να βλέπουν μ’ όλα τα κύτταρα του φθαρτού σώματός τους, την προσευχή ως αύρα χαρμολύπης να εγκολπώνεται ακήτες και μοναστήρια, τις κατοικίες των εραστών μιας ταπεινότητας, που αντέχει χίλια χρόνια τώρα να υπερασπίζεται με πίστη κι αγάπη τους πολλούς και άπιστους.

Όταν διάβασα στις εφημερίδες πως δυο κοινοτικές κυρίες αξιωματούχοι, βγήκαν να μας επιτιμίσουν που επιμένουμε στο Άβατον του Περιβολιού της Παναγιάς μας, ανάμεσα σε κάτι φληναφήματα περί ισότητας των δυο φύλων, διακρίσεις κι άλλα τέτοια εκ του πονηρού όταν τα έργα απάδουν των μεγαλοστομίων, στην αρχή γέλασα. Ύστερα δημοσιογραφικώς πονηρεύτηκα, ανησύχησα, για να οργιστώ εν τέλει από το ενδεχόμενο να πρέπει να είμαι συνεχώς σε…αγιορείτικη επιφυλακή.

Ήθελα να τις έχω μπροστά μου με ελληνικό κρασί και ψωμοτύρι, σε άγιες νύχτες ανοιξιάτικες, να μυρίζει αγιόκλημα και θυμάρι, να σκάνε μέσα στα ρούχα του ορθολογισμού τους και να τους μιλάω ώρες για τον έρωτα της ελευθερίας. Να προσπαθώ να τους πω, πως για μας εδώ, τους εναπομείναντες και τις εναπομείνασες ρωμιούς και ρωμιές, ο έρωτας είναι που έφερε το Άβατον του Όρους. Και πως στην κλίμακα των δικών μας αξιών, όπου θα βρείς κομμουνιστή να κάνει το σταυρό του και παπά με το ντουφέκι να υπερασπίζεται τα ντουβάρια του και ελεύθερους πολιορκημένους και γυναίκες να χορεύουν κατά γκρεμού και μιαν Ανάσταση ακατανόητη αφού πεθαίνεις με την πίστη πως ο θάνατος με θάνατο νικιέται.

Πώς να τούς πω όμως, πως εμείς μαθημένοι να πληρώνουμε περατατζίδικα στο Χάρο, με τραγούδια σαν το «έβαλε ο Θεός σημάδι παλληκάρι στα Σφακιά κι ο πατέρας του στον Άδη άκουσε μια ντουφεκιά», έχουμε μια Παναγιά που δεν είναι σαν τη Μαντόνα τους και κηδεύει το παιδί της με «ω γλυκό μου έαρ γλυκύτατον μου τέκνον που έδει σου το κάλλος…»Τί να τούς πω. Πως το Άβατον το σεβάστηκαν επί τετρακόσια χρόνια οι μουσουλμάνοι κατακτητές μας; Πως όποτε κατατρεγμένος, διωγμένος λαός, γυναικόπαιδα, έτρεξαν να κρυφτούν στο Άγιον Όρος, το Άβατον ήρθη όπως με την Αγάπη και για την Αγάπη αίρεται ώς και η ελευθερία;

Θα με κοίταζαν ωσάν κάτοικο άλλου πλανήτη αν τους έλεγα πως όποιος προσπαθήσει να παραβιάσει το Άβατον θα βρει σ’ αυτό το τρίτο πόδι της Χαλκιδικής ως άπαρτο ανάχωμα, πρώτες και καλύτερες τις γυναίκες αυτού τού τόπου που δεν μετράνε την «ελευθερία» και τα «δικαιώματά τους» με το μέτρο που κονταίνει την πίστη των ανδρών τους. Πως δεν συλλογίζονται με το μέτρο των δήθεν δημοκρατών που καμώνονται τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και αποδέχονται την αποικιοκρατική πολιτική, τα στρατηγικά συμφέροντα με χώρες βαφτισμένες «χώρες του τρίτου κόσμου» και το εμπάργκο στα παιδάκια του Ιράκ ως το απαραίτητο μέτρο συνετισμού της ηγεσίας τους.

Ποιος θα τολμήσει και κυρίως ποια γυναίκα πολιτικός να αντιπαρατεθεί σε μια στάση ζωής ελληνίδας γυναίκας που ακόμη κι όταν πονάει και δεν καταλαβαίνει γιατί ο γιός της αφιερώνεται στο Χριστό και χάνεται στο Περιβόλι της Παναγιάς το μόνο που δε σκέφτεται είναι να αντιπαρατεθεί στη βούληση του Άλλου πατώντας εκεί που η ίδια δοξάζεται ως γυνάικα όσο πουθενά αλλού. Είναι παράλογο λοιπόν το Άβατον; Πόσο; Ίσως όχι τόσο για μας όσο το πολιτισμένο γεγονός να υπάρχουν κέντρα διασκέδασης στη Δύση όπου οι πορτιέρηδες αποφασίζουν ποιος μπαίνει μέσα και ποιος όχι με μόνο κριτήριο την όψη, τα ρούχα και τον…αέρα κοσμικότητας που αποπνέουν. Πως να το καταλάβει το Άβατον αυτή η Δύση; Που ότι δεν κατανοεί, όπου αδυνατεί να αισθανθεί τον όποιο Άλλο με συγκατάβαση, όταν δεν μπορεί να ηθικολογήσει κατά τα καλά και συμφέροντα της, επεμβαίνει, κατακτά, καταπιέζει, βιαίως «εκπολιτίζει», πλούσια σε προσχήματα και λογικοφανή τεχνάσματα, χρήματα και όπλα, βέτο σε διεθνείς οργανισμούς κι άλλα πολλά παρόμοια.

Όσο η Κύπρος θα χωρίζεται από μια γραμμή αίματος βαφτισμένη πράσινη για τις δυτικές συμμαχικές (;) ανάγκες. Όσο οι πλούσιοι δυτικοευρωπαίοι θα αναζητούν σεξουαλισμό τουρισμό ανηλίκων στη Άπω Ανατολή ως διάλειμμα στις μπίζνες. Όσο ένα κεφάλι κυανόκρανου θα βαραίνει όσο μια χιλιάδα ανώνυμοι νεκροί σε μαύρη, άσπρη, κίτρινη, χώρα επιρροής τους, αυτοί οι υπερασπιστές δήθεν, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ισότητας δήθεν των φύλων, ούτε να μιλούν επιτρέπεται για το Άβατον του Άθω. Νισάφι πια. Εκτός κι αν αληθεύουν οι πληροφορίες πως τάχαμου η Ουνέσκο για να πατήσει πόδι εκεί που της λένε πως υπάρχουν θησαυροί, με σταυροψυχάρεια τερτίπια και κατάλληλη διπλωματική εκμετάλλευση της βαλκανικής πολυεθνικότητας των μονών, μηχανεύεται να θέσει υπό την προστασία της το Άγιον Όρος. Στον τόπο μας κάποιος πρέπει  να τους πει όλων αυτών των προστατών πως την προστασία αυτήν εμείς, άνδρες και γυναίκες, τη λέμε νταβαντζηλίκι, την απεχθανόμαστε και την πατρίδα ακόμη και με Εφιάλτες δικούς μας, δεν την βγάζουμε στο κλαρί. Τη δε πίστη μας που δεν ξέπεσε ποτέ στην κοσμικότητα των συγχωροχαρτιών, την υπερασπιζόμαστε με αίμα.

Άλλωστε πως να κατανοήσουν όλοι αυτοί οι προστάτες και οι προστάτιδες δυνάμεις πως εμείς την Παναγιά την έχουμε Αρχιστράτηγο, Υπέρμαχο και τη Υπερμάχω Στρατηγώ τα νικητήρια και την έργω αγάπη μας καταθέτουμε πανηγυρικώς ψάλλοντας Χαίρε Νύμφη Ανύμφευτε.

Σ’ αυτήν την Ορθόδοξη «πόρτα» του Ουρανού οι δικοί μας άντρες μας αφήνουν εμάς τις αγαπημένες τους κέρβερους. Και βρυχώμεθα κάθε που κάποιος ή κάποια βαφτίζει «πολιτική», το ανίερο δικαίωμα να παρεμβαίνει στην ιερότητα της προσευχής που δεν καταλαβαίνει. Αν δεν προσπαθήσει να την…εφαρμόσει κιόλας, δαγκώνουμε.

Λιάνα Κανέλλη

Περιοδικό ΑΡΔΗΝ 1997_11 Άγιον Όρος

Αθήνα 1938. (Βασ. Σοφίας και Ηροδότου)

Αθήνα 1938.

Η οδός Κηφισιάς (νυν Λεωφ. Βασ. Σοφίας) στη συμβολή με την οδό Ηροδότου.
Στο Νο. 29 υπήρχε μια διώροφη έπαυλις - πιθανόν ιδιοκτησίας Νομικού - με αετωματική επίστεψη που στέγασε για ένα διάστημα το αμερικανικό προξενείο. Είχε οικοδομηθεί πριν το 1890 και τη κατεδάφισαν το 1937.
https://www.facebook.com/ATHENS.THROUGH.TIME/photos/a.149814928364210.25351.149801415032228/1095524670459893/?type=3&theater
Στη θέση της έχει αρχίσει η ανέγερση της Πολυκατοικίας Νομικού, μελέτη 1938, του αρχιτέκτονα Κώστα Κιτσίκη [γεν. 1893 – † 1969 .
https://www.facebook.com/ATHENS.THROUGH.TIME/photos/a.149814928364210.25351.149801415032228/149816065030763/?type=3&theater
Από εκεί και η χρονολόγηση της φωτογραφίας.
ΠΡΟΣΟΧΗ: Στο Νο. 27 βλέπετε το Μέγαρο Ζλατάνου-Μακκά κτισμένο το 1880 το οποίο και θα αρχίσουν να κατεδαφίζουν την ίδια χρονιά.
https://www.facebook.com/ATHENS.THROUGH.TIME/photos/a.149814928364210.25351.149801415032228/1095539813791712/?type=3&theater
Στο Νο. 25 η Οικία Πέτρου Καλλιγά
έργο του αρχιτέκτονα Ernst Ziller [γεν. 1837 – † 1923] που την κατεδάφισαν το 1950-1951 περίπου.
https://www.facebook.com/ATHENS.THROUGH.TIME/photos/a.149814928364210.25351.149801415032228/360206433991724/?type=3&theater
Η Οικία Καζούλη, Βασ. Σοφίας 19 και Κουμπάρη 2, ανεγέρθηκε τη δεκαετία του 1880 και στη θέση της μετα οικοδομήθηκε η πολυκατοικία Γεωργαντά από το 1935 έως το 1937, βάσει σχεδίων του αρχιτέκτονα Kώστα Σγούτα [γεν. 1897 – † 1983)
Αριστερά στο Νο. 6-8 η Πολυκατοικια Γ. Κουρμπάνη- Χ. Ευελπίδη (1932).
* Αρχιτέκτονες: Δημήτριος Φωτιάδης [γεν. 1884 – † 1974] και Ιωάννης Χαλεπάς [γεν. 1891 – † 1961 (1962;)]
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=387227918458126&set=gm.10156362071398948&type=3&theater
Σχόλιο Δέσποινα Δρεπανιά
***
"Η λεωφώρος Βας, Σοφίας στη συμβολή της με την οδό Ηροδότου.
Δεξιά, το μέγαρο του ιθακήσιου εφοπλιστή και επιχειρηματία Όθωνος Σταθάτου, κτισμένο γύρω στα 1895 από τον Ernst Ziller. Το μέγαρο, κατοικία και επεγγελματική έδρα του ιδιοκτήτη, κατοικήθηκε από την οικογένεια ως το 1938. Κατόπιν στέγασε διαδοχικά τη βουλγαρική πρεσβεία (στη φωτογραφία), τη λέσχη Άγγλων αξιωματικών, καθώς και τις πρεσβείες του Καναδά και της Λιβύης, ενώ σήμερα στεγάζει το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης.
Δίπλα του στον αριθμό 29 έχει αρχίσει η οικοδόμηση εξαώροφης πολυκατοικίας σε σχέδια Κώστα Κιτσίκη (γύρω στα 1938).
Ακολουθεί το μέγαρο Πέτρου Καλλιγά, κτισμένο το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα και κατεδαφισμένο τη δεκαετία 1950.
Δίπλα του η οικία Συριώτη, μετέπειτα Εμπειρίκου, κτισμένη στα τέλη του 19ου αιώνα, η οποία από το 1938 και για 20 χρόνια στέγασε το ‘‘Ελληνικόν Εκπαιδευτήριον’’ του Ι. Μ. Παναγιωτόπουλου. Μετά από άλλο ένα νεοκλασικό μέγαρο, κατεδαφισμένο τη δεκαετία του 1950, στη θέση της οικίας Π. Καζούλη έχει ήδη ανεγερθεί πολυκατοικία.
Αριστερά στο βάθος η πολυκατοικία Ι. Πεσματζόγλου.

Επιστολικό δελτάριο, π. 1938.
ΑΘΗΝΑ. Φωτογραφικό Αρχείο: Εθνικού Ιστορικού Μουσείου.
Εκδόσεις: ΜΕΝΑΝΔΡΟΣ"
Το σχόλιο σε εισαγωγικά από την παρακάτω ανάρτηση:
https://www.facebook.com/Edoathinaitaxidistoxrono/photos/a.351140795076795.1073741828.351135958410612/488847541306119/?type=3&theater. Δημοσίευση στη σελίδα η Αθήνα μέσα στο χρόνο